ه پورباقر - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
ع پیربیگی - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
س ایگدری - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

بیشتر روشهای مورد استفاده در بافت شناسی ماهیان مبتنی بر توصیف علائم مشاهده شده است. در مطالعه حاضر به معرفی روشهایی برای آنالیز و مقایسه کمی علائم بافت شناختی میپردازد. برای این منظور سیاه ماهی (Capoeta buhsei) از رودخانه کردان کرج صید شده، در معرض دیازینون در دوزهای 0 تا 1 / 5 در مدت 1 تا 9 روز قرار داده شد. پس از پایان زمان آزمایش نمونه ها بیهوش شده و از کبد آنها نمونه برداری گردید. با استفاده از روشهای متداول بافت شناسی، از کبد مقطع تهیه گردید. تغییرات بافتی به صورت حضور و عدم حضور (0 و 1) ثبت گردید. داده ها با روشهای آنالیز افزونگی مبتنی بر فاصله، آنالیز واریانس چند متغیره ناپارمتریک و مقیاس بندی چندبعدی غیرمتریک مورد بررسی قرار گرفت. چون داده ها به صورت 0 و1 بودند از اندیکس شباهت ژاکارد استفاده شد. تمامی آنالیزها اثر سم و زمان قرار گیری در معرض آن را عواملی تاثیر گذار بر بافت کبد تشخیص دادند اما آنالیز واریانس چند متغیره ناپارامتری با سهولت بیشتری همراه بود. استفاده از داده های حضور و عدم حضور و بکارگیری روشهای آماری در بررسی علائم پاتولوژیک در بافتهای ماهی توصیه میشود.

دیازینون، سیاه ماهی، کبد، آنالیز چند متغیره.