سید حسین حسینی - دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد
امین حاجی وند - دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه فردوسی مشهد
علی نباتی - دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه گیلان-رشت

یکی از فنون بسیار مهم قانون‎گذاری و قانون‎نویسی، نگارش مواد عمومی در قوانین جزایی است. مفهوم مواد عمومی این است که مفاد این مواد، قلمرو عام دارد و قابل تسری نسبت به عموم موارد مشابه می‎باشد؛ زیرا مواد عمومی قاعده‎ساز هستند و می‎خواهند در مورد مواد اختصاصی اعمال شوند. در نظام حقوقی ایران، قانون مجازات اسلامی برای نخستین بار چهارگونه مواد عمومی پیش بینی نموده که نشان‎دهنده توجه قانون‎گذار ایرانی به بحث مواد عمومی است. فلسفه و ضرورت پیش بینی مواد عمومی در قانون کیفری از مبانی مستحکمی برخوردار است که انعکاس اصول کلی حقوق کیفری، اجتماع مشترکات و قدر متیقن موازین و تضمین سیاست کیفری سنجیده از جمله این مبانی است. این پژوهش با رویکردی انتقادی و با روش توصیفی−تحلیلی به نگارش کتاب کلیات و مواد عمومی چهار کتاب قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ نگریسته و جلوه هایی ناهمسو با مبنا و اقتضای کلیات و مواد عمومی را شناسایی کرده که این موارد برخلاف روش نگارش مواد عمومی قانون مجازات است و باید اصلاح شود. این موارد ناهمسو عبارت‎اند از: تعدد مواد عمومی، استثنا پذیرفتن اصول کلی حقوق کیفری با فرض تعدد بخش مواد عمومی، نقض اصل قضایی بودن مجازات ها، عدم مطابقت مواد فصل با عنوان آن، خلط برخی مواد با قانون شکلی.

مواد عمومی, قانون گذاری, قانون مجازات اسلامی, اصول کلی حقوق کیفری, روش شناسی