گلنار قاضیان تفریشی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
مجید عزیزی - عضو هیئت علمی گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
محمد فارسی - عضو هیئت علمی گروه بیوتکنولوژی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

گل راعی(Hypericum perforatum) متعلق به خانواده Hypericaceae، یک گیاه دارویی مهم است که مواد موثر آن یعنی هیپریسین و هیپرفورین دارای خواص مهمی مانند خاصیت ضد افسردگی، ضد ویروس و ضد باکتری می باشند و در صنایع دارویی کاربرد فراوانی دارند. دلیل توجه به جنبه های مختلف کشت بافت گیاهان دارویی، بهینه نمودن این روشها به عنوان ابزار مهم جهت مطالعات بعدی مربوط به عوامل موثر در بیوسنتز متابولیت های ثانویه و همچنین کاربرد آنها در اصلاح گیاهان دارویی می باشد. در این تحقیق برای اولین بار نحوه کال زایی، شاخه زایی و ریشه زایی گل راعی بومی ایران مورد مطالعه قرار گرفت. ماده گیاهی مورد استفاده در این آزمایش بذر گل راعی بومی ایران توده بومی اردبیل بود. محیط کشت مورد استفاده MS و از هورمونهای ۲,۴-D (۰.۲۵ ،۰.۵ ، ۱ ، ۲ و ۵ میلی گرم در لیتر) و BA (۰.۲۵ ،۰.۵ ، ۱، ۲و ۵ میلی گرم در لیتر) یا Kin (۰.۲۵ ، ۰.۵ ،۱ ،۲ و ۵ میلی گرم در لیتر) برای کال زایی در بذر و از سطوح مختلف BA (۰.۵، ۱، ۲ و ۵ میلی گرم بر لیتر) به تنهایی و یا یک سطح ثابت NAA (۱ میلی گرم بر لیتر) به همراه سطوح مختلف Kin (۱ ، ۲ و ۵ میلی گرم بر لیتر) برای شاخه زایی استفاده شد. همچنین تیمارهای NAA (صفر، ۰.۵ ، ۱ ، ۲ و ۵ میلی گرم در لیتر) برای ریشه زایی در قلمه تهیه شده از گیاهچه استریل استفاده شد. نمونه های کشت شده، در دمای ۲۱ درجه سانتیگراد و روشنایی ۱۶ ساعت قرار گرفتند. پس از گذشت ۲ هفته روند کال زایی، شاخه زایی و ریشه زایی در نمونه ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه داده ها در سطح ۵ درصد نشان داد که بیشترین مقدار کالوس از نظر وزن در تیمار حاوی ۱ میلی گرم در لیتر Kin به همراه ۰.۲۵ میلی گرم در لیتر ۲,۴-D (۱۹۳۷/۲ گرم وزن تر کالوس) بود. همچنین بررسی نتایج شاخه زایی و ریشه زایی با آزمون دانکن در سطح ۵ درصد نشان داد که بیشترین تعداد و طول شاخه در تیمار ۱ میلی گرم بر لیترNAA  به همراه ۱ میلی گرم بر لیتر  Kin (۹۵ شاخه از کالوس و میانگین طول ۴ سانتیمتر) و بیشترین ریشه زایی از نظر تعداد و طول ریشه در تیمار بدون هورمون (۴.۷ عدد ریشه در هر قلمه و میانگین طول ریشه ها ۲.۲ سانتیمتر) بود.

گل راعی, کال زایی, ریشه زایی, شاخه زایی