مجید عزیزی - اعضای هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
لیلا علیمرادی - دانشجوی دکتری دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
محمدحسن راشد محصل - اعضای هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور بررسی اثرات آللوپاتی اسانس بذر زیره سیاه و زیره سبز بر جوانه زنی بذرهای سه گونه علف هرز، این پژوهش انجام شد. در این تحقیق در دو آزمایش جداگانه تاثیر غلظتهای متفاوت اسانس زیره سیاه (ppm ۲۰۰، ppm ۵۰۰، ppm ۷۰۰، ppm ۱۰۰۰ و ppm ۲۰۰۰) و زیره سبز (ppm ۱۰۰، ppm ۳۰۰، ppm ۵۰۰، ppm ۷۰۰ و ppm ۱۰۰۰) بر فرآیند جوانه زنی بذرهای علف پشمکی (Bromus tectorum) ،گل گندم (Centaurea ovina) و خاکشیر (Descurainia sophia)  بر اساس طرح بلوکهای کامل تصادفی با ۴ تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان دادند که بیشترین درصد جوانه زنی هر سه گونه در تیمار شاهد رخ می دهد (به ترتیب ۹۶.۶۷  ، ۷۳ و ۹۶.۶۷  درصد). .اسانس زیره سیاه با غلظت  ppm ۷۰۰  و ppm ۱۰۰۰  به ترتیب جوانه زنی بذرهای  گل گندم و علف پشمکی را کاملا متوقف نمود، در حالی که بذرهای خاکشیر حساستر بوده و جوانه زنی آن در غلظت ppm ۵۰۰  و بیشتر کاملا متوقف گردید.  در علف پشمکی بین تیمارهای  ppm  ۲۰۰  و ppm ۵۰۰  اسانس زیره سیاه از نظر درصد جوانه زنی اختلاف معنی داری وجود نداشت (بترتیب ۵۴ و ۴۳ درصد). تیمار ppm ۵۰۰  اسانس زیره سیاه درصد جوانه زنی بذرهای گل گندم را نسبت به شاهد درحدود ۲۵ درصد کاهش داد (از ۷۳ درصد به ۴۸.۶۷ درصد) . این در حالی بود که تیمار ppm  ۲۰۰ اسانس زیره سیاه درصد جوانه زنی بذرهای خاکشیر را ۶۹ درصد کاهش داد (از ۹۶.۶۷ به ۲۷.۶۷ درصد). اسانس زیره سبز نیز بر فرآیند جوانه زنی بذرهای مورد بررسی در این تحقیق موثر بود.  جوانه زنی بذرهای علف پشمکی، گل گندم و خاکشیر  به ترتیب با تیمارهای  ppm ۲۰۰۰ ، ppm ۱۰۰۰ و ppm  ۵۰۰  اسانس زیره سبز کاملا متوقف گردید.  افزایش غلظت اسانس زیره سبز از ppm ۱۰۰ به ppm ۱۰۰۰ درصد  جوانه زنی بذرهای علف پشمکی، گل گندم و خاکشیر را به ترتیب به میزان ۴۶.۶۷، ۵۱ و ۵۳ درصد کاهش داد. بررسی سرعت جوانه زنی نشان داد که تمام تیمارها باعث کاهش سرعت جوانه زنی در هر سه بذر علف هرز گردید و اسانس زیره سیاه توانست سرعت جوانه زنی را در علف پشمکی، گل گندم و خاکشیر به ترتیب از ۴.۱۴، ۱۷.۵، ۱۱.۲۵ (در تیمار شاهد) به صفر برساند. با توجه به نتایج بدست آمده می توان اظهار نمود که اسانس زیره سبز و زیره سیاه به عنوان ترکیبهای قوی برای کنترل این علفهای هرز می توانند نتایج امیدوارکننده ای را  در راستای کشاورزی ارگانیک درپی داشته باشند.

آللوپاتی, اسانس, زیره سیاه, زیره سبز, علفهای هرز