الهه هاشمی دهکردی - دانشگاه زنجان
سید نجم الدین مرتضوی - دانشگاه زنجان
پژمان آزادی - پژوهشکده گل و گیاهان زینتی

شیپوری از گیاهان زینتی تک لپه به شمار می رود که هم به عنوان گیاه گلدانی و هم گل بریدنی در سراسر دنیا مشهور است. در این پژوهش، برای بررسی باززایی غیرمستقیم، از ریزنمونه های مختلف شیپوری گلدانی رقم Orania استفاده شد. برای تولید پینه، ریزنمونه های جوانه ژوخه، مریستم، و نوک شاخساره های کشت بافتی و برش های نازک یاخته ای ساقه در محیط پایه MS دارای غلظت های مختلف BAP و NAA کشت شدند. همچنین اثر کاربرد اسیدآمینه ال-گلوتامین و آدنین سولفات بر میزان باززایی بررسی شد. بیشترین درصد پینه زایی (۳/۷۳ درصد) از ریزنمونه مریستم در محیط کشت دارای ۱ میلی گرم در لیتر BAP به همراه ۵/۱ میلی گرم در لیتر NAA به دست آمد. با توجه به کیفیت مناسب پینه به دست آمده از مریستم، این ریزنمونه به محیط کشت MS دارای BAP و آدنین سولفات و ال-گلوتامین برای باززایی منتقل شد. بالاترین درصد باززایی (۳/۷۸ درصد)، بیشترین میانگین شمار شاخه (۴/۱۳ عدد) و میانگین طول شاخه (۰۶/۵۱ میلی متر) در تیمار ۱ میلی گرم در لیتر BAP به همراه ۲۰ میلی گرم در لیتر آدنین سولفات و ۳۰۰ میلی گرم در لیتر ال-گلوتامین دیده شد. افزودن زغال فعال به میزان ۵۰۰ میلی گرم در لیتر به محیط ریشه زایی دارای ۲۵/۰ و ۵/۰ میلی گرم بر لیتر IAA سرعت و کیفیت ریشه زایی را افزایش داد. با توجه به اینکه شیپوری از گیاهان سخت کار در زمینه کشت بافت به شمار می رود، کاربرد ال-گلوتامین (۳۰۰ میلی گرم در لیتر) و آدنین سولفات (۲۰ میلی گرم در لیتر) موجب افزایش کیفیت و شمار گیاهچه های  باززایی شده شد. ریشه زایی بهینه شیپوری در محیط MS با غلظت ۵/۰ میلی گرم بر لیتر IAA به همراه ۵۰۰ میلی گرم بر لیتر زغال فعال صورت گرفت. گیاهچه های با طول مناسب به محیط کشت ریشه زایی منتقل شدند و در محیط کشت MS دارای ۵/۰ میلی گرم در لیتر IAA و ۵۰۰ میلی گرم در لیتر زغال فعال بیشترین درصد ریشه زایی (۳/۸۸ درصد) دیده شد. گیاهچه های ریشه دار شده در گلدان های دارای پرلایت و کوکوپیت به نسبت حجمی مناسب  و در شرایط گلخانه با موفقیت (بیش از ۷۰ درصد) سازگار شدند.

Micropropagation, Pot calla lily, Callus, Bulbous plant, ریزافزایی, شیپوری گلدانی, پینه, گیاه سوخوار