حامد رادمهدی - دانش آموخته دکتری گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
احمد نظامی - استاد گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی پارسا - دانشیار گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
ابراهیم ایزدی دربندی - استاد گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا حسن فرد - دانش آموخته دکتری گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور بررسی تحمل به سرما در اکوتیپ های بارهنگ برگ پهن، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی ۹۴-۱۳۹۳ انجام شد. عوامل آزمایش شامل شش اکوتیپ بارهنگ برگ پهن (بجنورد، کلات، مشهد، قائن، تربت حیدریه و بیرجند) و چهار تاریخ کاشت (اواخر شهریور، اواخر مهر، اواخر اسفند و اواخر فروردین ماه) بودند. نتایج نشان داد که تاخیر در کاشت پاییزه از شهریور به مهرماه سبب کاهش درصد بقا در تمام اکوتیپ ها شد. این در حالی است که تاخیر در کاشت بهاره از اسفند به فروردین ماه باعث بهبود درصد بقا در اکوتیپ های بیرجند، قائن، مشهد و کلات به ترتیب به میزان ۱۲، ۸.۹، ۷.۳ و ۵ درصد شد. بیش ترین درصد بقا در کاشت فروردین ماه و به اکوتیپ های مشهد، بیرجند، قائن و کلات و همچنین در کاشت اسفندماه به اکوتیپ بجنورد تعلق داشت. بیش ترین عملکرد دانه در اکوتیپ قائن با ۷۹۶.۹ گرم در مترمربع و کمترین آن در اکوتیپ های تربت حیدریه، مشهد و کلات مشاهده شد. به طوری که عملکرد دانه در اکوتیپ قائن نسبت به اکوتیپ های مذکور به ترتیب ۴۸، ۴۶ و ۵۹ درصد بیشتر بود. بیش ترین زیست توده در کاشت شهریورماه در اکوتیپ بجنورد (۲۷۶۸ گرم در مترمربع) و کمترین آن در کاشت فروردین ماه در اکوتیپ کلات (۶۲۲ گرم در مترمربع) مشاهده شد. همچنین بیش ترین شاخص برداشت را در تمام تاریخ های کاشت اکوتیپ قائن داشت. عدم تفاوت معنی دار عملکرد دانه ی اکوتیپ های بارهنگ پهن برگ در کاشت های پاییزه و بهاره نشان دهنده انعطاف پذیری بالای این گیاه نسبت به تاریخ تاریخ کاشت می باشد. با توجه به وقوع تنش های گرما و خشکی در طول فصل رشد گیاهان بهاره و تولید زیست توده مناسب اغلب اکوتیپ ها در کاشت پاییزه، تداوم آزمایشات در شرایط مزرعه و کنترل شده برای ارزیابی موفقیت کشت پاییزه این گیاه ضروری به نظر می رسد.

اکوتیپ, تاریخ کاشت, درصد بقا, عملکرد, گیاه دارویی