قربانعلی اسدی - دانشگاه فردوسی مشهد
علی مومن - دانشگاه فردوسی مشهد
مینا نورزاده نامقی - دانشگاه فردوسی مشهد
سرور خرم دل - دانشگاه فردوسی مشهد

کاربرد کودهای آلی یکی از مهم ترین راهکارهای تغذیه ای گیاه در مقایسه با کودهای شیمیایی به ویژه در شرایط مدیریت ارگانیک گیاهان دارویی است. به منظور مطالعه اثر کودهای مختلف آلی و شیمیایی بر عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی های کیفی گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovata)، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۱۰ تیمار و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی۹۱-۱۳۹۰ اجرا شد. تیمارها شامل سه سطح کود نیتروژن (۲۵، ۵۰ و۷۵ کیلوگرم در هکتار)، سه سطح کود گاوی (۵،۱۰ و ۱۵ تن در هکتار)، سه سطح ورمی کمپوست (۲، ۴ و ۶ تن در هکتار) و شاهد بودند. نتایج نشان داد که اثر کودهای مختلف بر تمامی صفات مورد مطالعه به جز میزان تورم اسفرزه معنی دار (۰۵/۰p≤) بود. به طوری که بهترین حالت برای تیمارهای ۶ تن ورمی کمپوست و ۱۵ تن کود گاوی مشاهده شد. بیشترین عملکرد دانه (۴/۵۴۸ کیلوگرم در هکتار) برای ۶ تن ورمی کمپوست حاصل شد که نسبت به شاهد ۲۶ درصد افزایش نشان داد. با افزایش مقدار کودهای آلی محتوی موسیلاژ، فاکتور تورم و میزان تورم اسفرزه افزایش یافت، بیشترین محتوی موسیلاژ و فاکتور تورم برای ۱۵ تن کود گاوی (به ترتیب با۳/۳۵ درصد و ۴/۱۳میلی لیتر) به دست آمد. بدین ترتیب، با توجه به تاثیر مثبت کودهای آلی بر عملکرد کمی و کیفی اسفرزه در مقایسه با کود شیمیایی، چنین بنظر می رسد که این نهاده های آلی می توانند جایگزین مناسبی برای بهبود رشد و عملکرد گونه های دارویی نظیر اسفرزه در نظام های کم نهاده باشند.

اسفرزه, کود آلی, گیاه دارویی, مدیریت تغذیه, موسیلاژ