حافظ مهدنژاد - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیدجمال الدین اسدآبادی، اسدآباد، ایران
وحید بارانی - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران، ایران.
فریاد پرهیز - دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، رئیس اداره مطالعات شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان، اصفهان، ایران.

بافت های فرسوده به خاطر ویژگی های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی-محیطی، به شدت مستعد وقوع جرم و بزهکاری هستند. بر همین مبنا، هدف پژوهش حاضر خوانش و اولویت­بندی مولفه­های تاثیرگذار بر تحقق پذیری شهر امن در بافت­های فرسوده شهری در پهنه مرکزی شهر تهران است. جامعه آماری شامل ساکنان بافت­های فرسوده مناطق ۱۱ و ۱۲ شهر تهران، است که حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران، ۴۰۰ نفر است. از روش­های تحلیل عاملی تائیدی، بارتلت، آزمون کالموگروف- اسمیرنف، ماتریس ضرایب همبستگی و تحلیل مسیر، برای تحلیل داده­ها استفاده گردید. از نرم افزار LISREL۸.۸ برای تحلیل داده­ها استفاده گردید. بر اساس نتایج آزمون­های کیسر/ مییر/ الکین (برابر ۶۶/۰)، کفایت تعداد نمونه تایید و بر مبنای آزمون معناداری بارتلت (۰۰۱/۰P< ؛ ۱۰۵ =df ؛ ۰۴۰/۷۳۸ =X۲) فرضیه نبود همبستگی بین متغیرها رد شده است. بر اساس یافته­های پژوهش، توزیع کلیه روابط موجود در مولفه­ها و متغیرهای پژوهش نرمال است. میزان آماره T برای متغیرهای پژوهش مشتمل بر احساس امنیت، نورپردازی، معابر، الگوی فعالیت­ها و کاربری­ها، کیفیت محله­های مسکونی، فرم فضا، هویت شهروندان، تراکم جمعیت، نظارت اجتماعی، اشتغال و مسکن به ترتیب برابر با ۵۲/۱۰، ۲۹/۸،  ۱۸/۵، ۶۲/۹، ۷۹/۸، ۸۸/۹، ۲۹/۱۰، ۱۱/۷، ۵۶/۴، ۶۱/۹ و ۶۹/۸ است. با عنایت به مقدار آماره T و سطح معناداری مناسب آنها(۰۰۱/۰)، این متغییرها بر تحقق­پذیری شهر امن در بافت­های فرسوده شهری در پهنه مرکزی شهر تهران تاثیر بارزی دارند.  بر اساس مدل تحلیل مسیر، مولفه احساس امنیت با ضریب ۲۰/۰ بیشترین تاثیر را داشته و پس از آن مولفه­های نورپردازی، معابر، الگوی فعالیت­ها و کاربری­ها، کیفیت محله­های مسکونی، فرم فضا، هویت شهروندان، تراکم جمعیت، نظارت اجتماعی و اشتغال با ضریب به ترتیب با ضریب ۱۵/۰،  ۱۴/۰، ۱۰/۰،  ۰۹/۰، ۰۷/۰،  ۰۶/۰، ۰۵/۰، ۰۳/۰  و ۰۴/۰  در اولویت­های بعدی قرار دارند.

شهر امن, احساس امنیت, شاخص های کالبدی, بافت های فرسوده, شهر تهران