فرحناز عزیزی - کارشناس ارشد هیدروژئولوژی، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد،ایران
حسین محمدزاده - استادیار، مرکز تحقیقات آبهای زیرزمینی(متآب)، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد،ایران

یکی از راههای مناسب برای جلوگیری از آلودگی آبهای زیرزمینی، شناسایی مناطق آسیب پذیر آبخوان به آلودگی، و بررسی تغییرات مکانی کیفیت آبهای زیرزمینی به منظور مدیریت بهره برداری از منابع آب و کاربری اراضی می باشد. در این تحقیق، برای نخستین بار نقشه ی پهنه بندی آسیب پذیری آبخوان دشت امامزاده جعفر گچساران, واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد، با کاربری شبیه DRASTIC تهیه شده است. بررسی عوامل آب و زمین شناسی موثر بر آسیب پذیری آبخوان و نتایج حاصل از تحلیل حساسیت شبیه با روشهای حذف فراسنج و تک فراسنجی، نشان می دهند که محیط غیراشباع آبخوان بیشترین تاثیر را بر شاخص آسیب پذیری دارا می باشد. براساس نتایج حاصل از شبیه DRASTIC، ۲/۴، ۲/۵۶ و ۰/۳۷ درصد از آبخوان امامزاده جعفر به ترتیب دارای آسیب پذیری بالا، متوسط و کم بوده، و آسیب پذیری ۶/۲ درصد از منطقه قابل اغماض است. از آن جا که منطقه ی با آسیب پذیری بالا در سراب جریان آبهای زیرزمینی قرار دارد، در صورت ورود هر نوع آلودگی به این بخش از آبخوان، احتمال پخش آن در کل آبخوان وجود دارد. همچنین، نقشه ی پهنه بندی کیفی آب از نظر شرب، تهیه شده بر اساس شاخص GWQI، و مقایسه آن با نتایج روش شولر، نشان می دهد که حدود ۶/۱، ۴/۸۳ و ۱/۱۲ درصد از آبهای زیرزمینی دشت امامزاده جعفر به ترتیب دارای کیفیتی عالی، خوب و بد می باشند. بطور کلی، آب زیرزمینی در اکثر نقاط دشت دارای کیفیتی عالی و خوب، و فقط در بخشهای شمال غربی آن، به دلیل عبور آب از لایه های تبخیری سازند گچساران، دارای کیفیت بد تا خیلی بد می باشد.

آسیب پذیری آبخوان, شبیه DRASTIC, شاخص GWQI, دشت امامزاده جعفر گچساران