فرزانه صفدری - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
جعفر نباتی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
احمد نظامی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
محمد جواد احمدی لاهیجانی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

این مطالعه با هدف به گزینی تحمل به شوری ژنوتیپ های نخود، به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد در سال ۱۳۹۹ اجرا شد. شوری در دو سطح (۱۲ و  dS.m-۱۱۶) کلرید سدیم و شاهد  dS.m-۱۵/۰ (آب شرب)، در کرت های اصلی و ۷۰ ژنوتیپ نخود در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در شوری ۱۲ و  dS.m-۱۱۶ به ترتیب ۶۵ و ۲۸ ژنوتیپ، از بقای بوته بین ۱۰۰-۷۶ درصد برخوردار بودند. با کاهش درصد بقا در  dS.m-۱۱۶، درصد بقای برگ نیز کاهش یافت. با افزایش شوری از ۱۲ به  dS.m-۱۱۶ نشت الکترولیت ها در دامنه بقای ۱۰۰-۷۶ درصد و دامنه های بقای ۷۵-۵۱ و ۵۰-۲۶ درصد، به ترتیب به میزان ۸، ۲۵ و ۱۲ درصد افزایش یافت. با افزایش شوری از ۱۲ به  dS.m-۱۱۶ وزن خشک در دامنه های بقای ۲۵-۰، ۵۰-۲۶، ۷۵-۵۱ و ۱۰۰-۷۶ درصد به میزان ۱۵، ۱۱، ۳۶ و ۱۴ درصد کاهش یافت. با افزایش شوری از ۱۲ به  dS.m-۱۱۶، Na.K-۱ در دامنه بقای ۵۰-۲۶ درصد تغییری نداشت و در دامنه های بقای ۲۵-۰، ۷۵-۵۱ و ۱۰۰-۷۶ درصد به ترتیب ۹ و ۲ برابر و ۲۲ درصد افزایش یافت. بیشترین میانگین نسبت سدیم به پتاسیم اندام هوایی در دامنه بقای ۲۵-۰ درصد مشاهده شد. در شوری ۱۲ و dS.m-۱ ۱۶ دو ژنوتیپ MCC۱۴۶۷ و MCC۱۳۹۴ در بیشتر صفات مورد مطالعه برتر از سایر ژنوتیپ ها بودند. ژنوتیپ های گروه سوم حاصل از تجزیه خوشه ای از برتری نسبی تحمل به شوری برخوردار بودند. با توجه به گلخانه ای بودن این پژوهش، بررسی تحمل به شوری ژنوتیپ های برتر در شرایط مزرعه توصیه می گردد.

بقاء, پتاسیم, سدیم, نشت الکترولیت, وزن خشک بوته