لیلا کاشی زنوزی - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
سیدحسن کابلی - دانشگاه سمنان
کاظم خاوازی - موسسه تحقیقات خاک و آب کشور
محمد سهرابی - سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران
محمد خسروشاهی - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
فرزاد حیدری مورچه خورتی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان

پوسته های زیستی خاک عملکرد ویژه ای در چرخه جهانی کربن و افزایش ماده آلی خاک به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک دارند. کربن آلی خاک که آمیخته ای از بخش های گوناگون از جمله اسیدهای آلی می باشد، از شناسه های مهم برای بررسی کیفیت خاک است. اسیدهای آلی، قابلیت انحلال عناصر غذایی کم محلول از جمله آهن خاک را افزایش می دهند. در این پژوهش، اثر پوسته های زیستی در افزایش اسیدهای آلی خاک و و مشارکت آن ها در واجذب آهن بررسی شده است. بدین منظور پس از تهیه نقشه پراکنش پوسته های زیستی در دشت سجزی از خاک زیر پوشش پوسته های زیستی با غالبیت گلسنگ نمونه برداری شد. خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک شامل اسیدیته، هدایت الکتریکی، مقادیر ماده آلی، آهن و بافت خاک اندازه گیری شدند. ضریب همبستگی پیرسون بین درصد ماده آلی و پوشش پوسته های زیستی ۶۵۳/۰ محاسبه شد که نشان دهنده اهمیت پوسته های زیستی در افزایش کربن آلی خاک بود. همچنین نتایج آزمون t-Student نشان داد که مقادیر آهن قابل جذب در خاک زیر پوشش پوسته های زیستی و بدون پوسته های زیستی اختلاف معنی دار دارند. با رسته بندی پارامتر های به روش PCA معلوم شد که در دشت سجزی با اطمینان ۵۱/۶۷%، شوری خاک و در سطح ۷۳/۲۱%، بافت خاک و آهک جزء مهم ترین عوامل محدود کننده استقرار پوسته های زیستی هستند. برای تشخیص وجود عامل اسید آلی در خاک آزمون مادون قرمز فوریه انجام یافت و طیف های FTIR برای نمونه های خاک به دست آمد. اسید سیتریک و اسید اگزالیک به ترتیب در طول موج های ۱۴۰۰ تا ۱۶۰۰ (cm-۱) و ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ (cm-۱) قرائت شدند. بنابراین پوسته های زیستی از طریق افزایش اسیدهای آلی که بخشی از کل ماده آلی خاک را تشکیل می دهند، در افزایش آهن قابل جذب خاک نقش موثری دارند.

اسید اگزالیک, اسید سیتریک, طیف سنجی مادون قرمز فوریه, PCA