احد نویدی - رشته روانشناسی، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش،تهران،ایران
فاطمه تویسرکانی راوری - روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی،تهران،ایران

چکیده:برای بررسی الگوی روابط ساختاری میان متغیرهای ادراک از محیط کلاس، اهداف پیشرفت، تفکر تاملی و عملکرد دانش آموزان در درس ریاضی، تعداد ۵۰۰ نفر از دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهر کرمان در رشته های ریاضی- فیزیک و علوم تجربی با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و مورد مطالعه قرار گرفتند. برای اندازه گیری متغیرها از پرسش­نامه اداراک از محیط کلاس (فراسر و همکاران،۱۹۹۶) پرسش­نامه اهداف پیشرفت (میگلی و همکاران،۲۰۰۰) پرسش­نامه تفکر تاملی (کمبر و همکاران۲۰۰۰) و نمره آزمون پایانی درس ریاضی استفاده شد. برای تحلیل داده ها از روش مدل معادلات ساختاری استفاده شد. نتیجه تحلیل آماری نشان داد که داده­ها با مدل پیشنهادی فان (۲۰۰۸) برازش نداشت. با کنترل مفروضه ثابت ماندن واریانس مانده ها، الگوی جدیدی به­دست آمد که برازش داده ها با آن الگو درحد مطلوب بود. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد اثر درگیری دانش آموزان با تکالیف (میزان شرکت، علاقه و توجه به فعالیت­های کلاسی و بررسی درستی مطالب جدید) بر گرایش به عملکرد مستقیم و معنادار است. درگیری با تکالیف و فعالیت­های کلاسی تنها مولفه ای است که بر عملکرد ریاضی دانش آموزان اثر مستقیم دارد. اثرات اهداف گرایش به تسلط بر فهمیدن و تفکر انتقادی وگرایش به عملکرد بر عمل عادی (خودکار و بدون تامل) مستقیم و معنادار است. همچنین، اثرات جهت­گیری وظیفه مدار بر تامل و عمل عادی مستقیم و معنادار است. در حالی که انسجام گروهی (همبستگی دانش آموزان) بر اجتناب از عملکرد به طور مستقیم اثر می گذارد. به طور خلاصه می توان نتیجه گرفت که مولفه های ادراک از محیط کلاس، به طور مستقیم و غیر مستقیم بر اهداف پیشرفت، تفکر تاملی و عملکرد دانش آموزان در درس ریاضی اثر می گذارد. با وجود این برای قضاوت دقیق تر درباره نقش میانجی اهداف پیشرفت و تفکر تاملی در تعیین رابطه­ میان محیط کلاس و عملکرد تحصیلی، به مطالعات بیشتری نیاز داریم.

واژگان کلیدی: محیط یادگیری, ادراک از محیط کلاس, اهداف پیشرفت, تفکر تاملی, عملکرد تحصیلی