منصوره معصومی برنتی - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد ، مشهد، ایران
محمد غفوری - گروه زمین شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
ناصر حافظی مقدس - گروه زمین شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

از میان کلیه فعالیت های مهندسی عمران، حفر تونل و بطور کلی فضاهای زیرزمینی، بیش از همه نیاز به شناسایی زمین دارد. در حال حاضر، بخش عمده ای از فضاهای زیرزمینی عمرانی و معدنی، بوسیله دستگاه های حفاری مکانیزه احداث می شوند. دستگاهای T,B,M یکی از مهمترین ماشین آلات حفر تونل می باشند که قادرند تونل را به صورت تمام مقطع حفر کنند.یکی از پارامترهای مهم در تخمین عمر مته های تونل زنی، هزینه ها و ارزیابی کارآیی عملیات حفاری مکانیزه، ویژگی های سایشی زمین است. برخلاف ویژگیهای فیزیکی و مکانیکی سنگ ها، که جزو خواص ذاتی آنها به شمار می آیند، ویژگی های سایشی سنگها، همانند مواد دیگر، ویژگی هایی رفتاری اند. بر اساس امتیازبندی های ارائه شده ، در میان آزمایش های مختلف برای ارزیابی ظرفیت سایشی سنگها می توان گفت که آزمایش سرشار (CERCHAR) در کنار سادگی و هزینه نسبتاً کم، دارای کارآیی نسبی بالاتری است. طبق آزمایش شاخص سرشار انجام گرفته ،روی میزان سایندگی تعداد33 نمونه از سنگهای آذرین ، این سنگ ها در محدوده سنگهای ساینده تابی نهایت ساینده قرار می گیرند و دلیل اصلی آن، داشتن مقادیر بالای کانی کوارتزو همجنین همبستگی کانی کوارتز در این نمونه ها است،که باعث می شود سایش دیسک کاتر با سرعت بیشتری صورت پذیرفته و سرعت حفاری به صورت نمایی کاهش یابد.در نهایت با مطالعه لیتولوژی منطقه، قبل از عملیات تونل زنی که انتخاب صحیح نوع دستگاه T,B,M را به همراه دارد و همچنین با مدریت صحیح می توان از طولانی شدن پروژه جلوگیری کرد.

حفاری های زیر زمینی، سایش سنگ، آزمایش سرشار، T,B,M