حمید محمودی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور

به منظور بررسی اثرات کاربرد کودهای نیتروژنه، فسفره و تلقیح باکتری ریزوبیوم در رشد نخود در شرایط دیم این پژوهش به مدت 4 سال زراعی (1378-1374) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه اجرا گردید. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 7 تیمار و در 4 تکرار مشتمل بر تیمارهای زیر به اجرا در آمد: (1) بدون تلقیح ریزوبیوم و بدون مصرف کود، (2) تلقیح ریزوبیوم و بدون مصرف کود(3) مصرف 40 کیوگرم در هکتار نیتروژن،(4) تلقیح ریزوبیوم با مصرف 20 کیوگرم در هکتار نیتروژن و 50 کیوگرم در هکتارP2O5، (5) بدون تلقیح ریزوبیوم با مصرف 50 کیوگرم در هکتارP2O5، (6) بدون تلقیح ریزوبیوم با مصرف 40 کیوگرم در هکتار نیتروژن و 50 کیوگرم در هکتارP2O5،(7) تیمار تلقیح ریزوبیوم با مصرف 50 کیوگرم در هکتارP2O5. نتایج نشان داد تلقیح ریزوبیوم در مقایسه با عدم تلقیح اثر مثبت در تثبیت بیولوژیکی ازت داشت. تلقیح ریزوبیوم نه تنها موجب افزایش غده های مؤثر ریشه ای گردید، بلکه عملکرد دانه را نیز افزایش داد. کاربرد کود نیتروژن اثر منفی روی غده های مؤثر ریشه ای داشت، اما در مقایسه با تلقیح ریزوبیوم اثر بیشتری در بهبود عملکرد دانه نخود بجای گذاشت. تلقیح ریزوبیوم به همراه فسفر در مقایسه با تیمار مصرف فسفر و تیمار بدون فسفر نقش بیشتری در افزایش غده های مؤثر ریشه ای داشت. نتایج نشان داد، تلقیح ریزوبیوم اثر مثبت در افزایش تثبیت بیولوژیکی ازت وعملکرد دانه نخود داشته و کاربرد زیاد کود نیتروژن اثر بخشی تلقیح را کاهش داده است. بررسی های دیگر نشان داد در تیمارهای با تلقیح ریزوبیوم در مقایسه با تیمارهای مصرف کود ازته درصد خسارت هلیوتیس وآگروتیس به نحو چشم گیری کاهش یافته است.

دیم، ریزوبیوم، فسفر، نخود، نیتروژن