محمد عارفیان - دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته بیوتکنولوژی کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
سعیدرضا وصال - عضو هیات علمی پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد
عبدالرضا باقری - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی و پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد
علی گنجعلی - عضو هیات علمی دانشکده علوم و پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد

شوری یکی از مهمترین تنشهای غیرزیستی درحالگسترش بوده که علاوه بر اثرات سمی و تغذیهای، توانایی گیاه برای جذب آب را کاهش میدهد. در مواجهه با تنش شوری، مجموعهای از واکنشهای مورفوفیزیولوژیک در گیاهان ایجاد میشود. عملکرد نخود بهدلیل حساسیت بالا به این تنش و بهدنبال برخی پاسخهای قابلتوجه در خصوصیات فیزیولوژیکو مورفولوژیک، بهشدت کاهش مییابد. در این تحقیق، پیامدهای غلظتهای مختلف تنش شوری شامل صفر، 8 و 12 بر ویژگیهای مورفوفیزیولوژیک ژنوتیپهای حساس و متحمل نخود در مراحل اولیه رشدونمو گیاه بهصورت 1-m.dSآزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و چهار نمونهبرداری با فاصله زمانی یک هفته مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس دادههای حاصل، با افزایش غلظت کلریدسدیم و گذشت زمان (هفته چهارم)، ژنوتیپهای MCC760 وMCC806 بهترتیب از کمترین و بیشترین آسیب بر اساس شاخصهای وزنخشک ریشه به وزنخشک اندام هوایی 12 ،(1) -8/0 و 2برابر کاهش) و وزنخشک ریشه (7/1 و 4برابر کاهش) برخوردار بودند. در شدت بالای تنش ( m.dS ژنوتیپ MCC760 نهتنها مقدار رنگدانههای فتوسنتزی (شامل کلروفیلهای a ،b و کارتنوییدها) بیشتری داشت، بلکهشدت کاهش رنگدانههای این ژنوتیپ، کمتر و در مقابل، ضریب پایداری کلروفیل آن (75درصد) بهصورت معنیداری بیشتر از سایر ژنوتیپها بود، بهطوریکه تفاوت آن با ژنوتیپ MCC806 بیش از 30درصد بود. درصد رطوبت نسبی درهمه ژنوتیپها کاهش یافت و در هفته سوم، این دو ژنوتیپ بهترتیب با کاهش 8/1 و 4/3برابر نسبت به شاهد، کمترین و بیشترین تغییرات را نشان دادند. بنابراین در بین ژنوتیپهای مورد مطالعه ژنوتیپ MCC760 بهعنوان متحملترینژنوتیپ به تنش شوری معرفی شد و زمان مناسب جهت ارزیابی تحمل به این صفت بر مبنای خصوصیات مورفولوژیک، هفته چهارم و بر مبنای صفات فیزیولوژیک، هفته سوم تعیین شد.

اندام هوایی، رنگدانههای فتوسنتزی، ریشه، شوری، محتوای آب نسبی، نخود