علیرضا کوچکی - استاد گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
حسام الدین سلوکی - دانشجوی دکتری زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
ثنا کاربر - دانشآموخته کارشناسیارشد شناسایی و مبارزه با علفهایهرز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

هجوم علفهایهرز سبب کاهش شدید عملکرد در گیاهان زراعی خواهد شد. علاوهبراین، افزایش تنوع گیاهان دربوم نظامهای زراعی، توزیع بیوماس بین گونهها در اجتماع علفهایهرز را تغییر خواهد داد. این نکته باعث کاهش تعداد و تراکم گونههای مختلف علفهایهرز میشود. این پژوهش با هدف بررسی و مطالعه جنبههای اکولوژیکی کشت مخلوطجایگزینی کنجد (.L indicum Sesamum (و ماشسبز (.L radiata Vigna (تحت شرایط کنترل و عدمکنترل علفهایهرز انجام گرفت. آزمایش در قالب طرح کرتهای خردشده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در سهتکرار در مزرعهتحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 1392 و 1393 اجرا شد. کرتهای اصلی شامل تیمارهای کشت خالص کنجد، کشت خالص ماشسبز، کشت مخلوط 1:3) 25درصد ماشسبز : 75درصد کنجد)، کشت مخلوط 1:1) 50درصد ماشسبز : 50درصد کنجد) و کشت مخلوط 3:1) 75درصد ماشسبز : 25درصد کنجد) و کرتهایفرعی شامل تیمارهای وجین و عدم وجین علفهایهرز بودند. نتایج نشانداد که تیمار کشت مخلوط 1:3) 25درصد ماشسبز : 75درصد کنجد)، کمترین تراکم نسبی علفهایهرز را در بین الگوهای مختلف کاشت دارا بود. این تیمارکمترین میزان شاخص شانون را در مقایسه با سایر تیمارها داشت. بررسی صفاتی همچون تعداد غلاف در هر بوته و تعداد دانه در هر غلاف برای گیاه ماش، تعداد کپسول در هر بوته و تعداد دانه در هر کپسول برای گیاه کنجد و ارتفاع، عملکرددانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت برای هر دو گیاه نشان داد که اختلاف قابلتوجهی در هر کدام از این صفات، بین دو سطح وجین و عدم وجین علفهایهرز وجود داشت. در رابطه با نسبت برابری زمین بین الگوهای مختلف کشتمخلوط نیز نتایج حاکی از آن بود که مقدار این نسبت در هر دو سال برای تمامی تیمارهای کشت مخلوط بههمراه کنترلعلفهایهرز، بالاتر از یک (میانگین 1/1 برای سال 92 و 24/1 برای سال 93 (بود. اما برای تیمارهای کنترلنشده تنها در تیمار کشت مخلوط 1:3) 25درصد ماشسبز : 75درصد کنجد) بالاتر از یک (04/1 برای سال 92 و 38/1 برای سال 93 ( بود. از اینرو کاربرد سیستمهای کشت مخلوط میتواند بهعنوان راهکاری اکولوژیکی، استفاده از علفکشها را در کشاورزی کاهش داده و بهعنوان جاگزینی مناسب مانع از تجمع سموم در محیطزیست شود.

ارزیابی تنوع، تراکم علفهایهرز، کنترل اکولوژیکی، نسبت برابری زمین