جواد رضایی - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
محمد بنایان اول - دانشیارگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی،دانشگاه فردوسی مشهد
احمد نظامی - استادگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی،دانشگاه فردوسی مشهد
محسن مهرور - استادیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

بیماری ویروسی ریزومانیا یکی از مهمترین بیماری ها در سطح مزارع چغندر قند جهان است. این بیماری بطور معنی داری عملکرد و کیفیت چغندر قند را کاهش داده و خسارت اقتصادی زیادی به کشاورزان وارد می کند. برنامه های به نژادی با هدف معرفی ارقام متحمل نسبت به این بیماری تنها راه گریز از خسارت این بیاری است. این مطالعه سعی دارد فرآیند رشد اندام های هوایی و زیر زمینی ارقام حساس و متحمل نسبت به بیماری ریزومانیا را تجزیه و تحلیل نماید تا بتوان به کمک اطلاعات حاصل از آن روند اصلاح ارقام متحمل را بهبود بخشید. برای تجزیه و کمی نمودن رشد اندام های چغندر قند طی فصل رشد در شرایط سالم و آلوده از شاخص های رشد گیاهان زراعی استفاده شد. برای این منظور در سال های 1389 و 1390 با استفاده از چهار رقم چغندر قند سه آزمایش اجرا شدند. نتایج این مطالعه نشان داد که در شرایط آلوده به بیماری ریزومانیا، ماده خشک ریشه ذخیره ای و شاخص سطح برگ ارقام حساس در مقایسه با ارقام متحمل به ترتیب 57 و 24 درصد کمتر بود. بعلاوه سرعت رشد و سرعت فتوسنتز خالص ارقام حساس تحت تاثیر بیماری کمتر از ارقام متحمل بود. در خاک عاری از بیماری تفاوت بین ماده خشک و شاخص های رشد ارقام حساس و متحمل چغندر قند معنی دار نبود. بیماری ریزومانیا از طریق کاهش سطح سبز و توان فتوسنتزی ارقام حساس منجر به کاهش سرعت رشد و تولید ماده خشک گردید.

شاخصهای رشد، زمان حرارتی، رقم متحمل، آزمون الایزا