طیبه خیرخواه - دانشجوی سابق ارشد زراعت دانشگاه فردوسی مشهد
احمد نظامی - استادگروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
محمد کافی - استادگروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
قربانعلی اسدی - دانشیارگروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور ارزیابی تحمل به سرمای گیاه نعناع فلفلی‎ (Mentha piperita L.) ‎رشدیافته در مزرعه تحت شرایط کنترل شده، آزمایشی در سال 91-1390 در دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل با چهار تکرار اجرا شد. عوامل آزمایش شامل شش دما (صفر، ‎ ‎ 4-، 8- ‎‎، 12-‎ ، 16- و 20- درجه سانتی گراد)، هفت زمان برداشت (ماه های آبان، آذر، دی، بهمن، اسفند، فروردین و اردیبهشت) و چهار اندام گیاه نعناع فلفلی (شامل برگ، ساقه، استولون و ریزوم) بودند. به این منظور در هر ماه نمونه های گیاه نعناع فلفلی پس از رشد و خوسرمایی در شرایط طبیعی از مزرعه برداشت شد و پس از تفکیک اندام های موردنظر در معرض دماهای یخ زدگی قرار گرفتند. جهت تعیین پایداری غشای سلولی در اندام های گیاه، درصد نشت الکترولیت ها اندازه گیری و دمای کشنده 50 درصد نمونه ها براساس نشت الکترولیت ها (LT50el) محاسبه شد. نتایج نشان داد که اثر دماهای یخ زدگی بر نشت الکترولیت ها معنی دار بود و با کاهش دما، نشت الکترولیت ها افزایش داشت. اندام های استولون و برگ به ترتیب کمترین و بیشترین میزان نشت الکترولیت ها را دارا بودند. همچنین بیشترین تحمل به سرما در نمونه برداری های مختلف در هر اندام متفاوت بود، با این وجود در نمونه برداری اردیبهشت ماه همه اندام ها کمترین میزان تحمل به سرما را داشتند. همچنین اندام برگ بیشترین و اندام استولون کمترین مقدار LT50el را داشتند. در نمونه برداری اردیبهشت ماه اندام ها بیشترین LT50el را داشتند و حساسیت بیشتری به دماهای یخ زدگی از خود نشان دادند. با توجه به همبستگی خوب بین درصد نشت الکترولیت ها و LT50el در این آزمایش **)96/0r =)، استفاده از این شاخص در ارزیابی خسارت تنش یخ زدگی در نعناع فلفلی مفید به نظر می‎رسد.

تنش یخ زدگی، خوسرمایی، نشت الکترولیت ها/LT50el