حمیدرضا سعیدی گراغانی - دانشجوی دکتری علوم مرتع، دانشگاه تهران
ابوالفضل رنجبر فردویی - دانشیار گروه علوم و مهندسی بیابان، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان
مجتبی سلیمانی ساردو - دانشجوی دکتری بیابان زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه جیرفت
محمدجواد مهدوی - دانشجوی دکتری بیابان زدایی، دانشگاه پیام نور قمصر

گیاهان مرتعی از اهمیت و نقش ویژه ای در صنایع دارویی برخوردارند. کاهش کمی و کیفی منابع آب همراه با شوری خاک از مهمترین عوامل بازدارنده در تکثیر و رشد گیاهان بشمار می رود. لذا این امر نیازمند شناخت و بررسی شرایط مطلوب رشد گیاهان می باشد. زیره سیاه (Bunium persicum Boiss) یکی از گیاهان مهم دارویی ایران است که دارای خواص ضد نفخ، مقوی معده، اشتهاآور و مدر بودن می باشد. تنش های شوری و خشکی از عوامل مهم کاهش عملکرد این گیاه محسوب می شود. به منظور بررسی تاثیر تنش های شوری و خشکی دو آزمایش به صورت مجزا در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار بر روی بذر گونه زیره سیاه انجام شد. تنش خشکی شامل پنج سطح (شاهد، 2/0- ، 4/0- ، 6/0- و 8/0-) مگاپاسکال ایجاد شده توسط محلول پلی اتیلن گلیکول 6000 و تنش شوری نیز در شش سطح (شاهد، 50، 100، 150، 200 و dS.m-1300) اعمال شد. بعد از اعمال تیمارها شمارش بذور جوانه زده به صورت روزانه انجام شد و درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، ساقه چه و گیاه چه و نیز ضریب آلومتری و بنیه بذر تعیین گردید. نتایج آنالیز آماری نشان داد که تنش های خشکی و شوری، درصد و سرعت جوانه زنی، شاخص بنیه ی بذر، ضریب آلومتری، طول ساقه چه، ریشه چه و گیاه چه را به طور معنی داری کاهش می دهند، به طوری که جوانه زنی در تیمار 06/- مگاپاسکال خشکی به طور کامل متوقف شد. داده های تحقیق نشان می دهد که زیره سیاه گونه ای حساس نسبت به تنش های محیطی از جمله خشکی و شوری در مراحل ابتدایی جوانه زنی و رشد بذور می باشد.

بنیه بذر، تنش محیطی، ضریب آلومتری، طول ساقه چه