منصور معتمدی - استادیار دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد
ولی عبدی - دانشجوی دکتری ادیان و عرفان تطبیقی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

مفھوم لوگوس(Logos (پیش از مسیحیت به صورت انتزاعی در فلسفه یونان باستان و یھودی ت (عھد عتیق و برخی آثار فیلون اسکندرانی) به چشم میخورد. در فلسفه یونان باستان حداقل تا زمان فلسفه افلاطونی میانه و مھمتر از آن تا دوره فلسفه نوافلاطونی لوگوس اصل اول محسوب می شود؛ یعنی ھمچنان که اشاره خواھد شد لوگوس در نزد ھراکلیتوس و بعدھا در نظر رواقیون اصل اول است و بدون اینکه واسطه کسی قرار گیرد مستقیما با جھان ارتباط دارد. از طرف دیگر لوگوس در مس یحیت(مقدمهٔ انجیل یوحنا) برای اولین بار با عیسی (ع) یکی گرفته شده است. بنابراین لوگوس در اینجا مثل فلسفهٔ یونان باستان در معنای انتزاعی به کار نرفته بلکه متجسد شده است. در ابتدا چنین تصور میشود که علت تجسد لوگوس در مسیحیت سنگینی گناه بشر است، ھمچنان که پولس در رسالاتش به این مسیله اشاره کرده است. اما واقعیت امر این است که بعد از بررسی انجیل یوحنا و آثار آباء کلیسا معلوم میشود که علت تجسد لوگوس در مسیحیت در وھله اول نه به سبب سنگینی گناه که برای منکشف ساختن خداوند پدر است. بدین ترتیب میتوان گفت مفھوم واسطه بودن لوگوس برای نخستین بار در مسیحیت و در تقابل با اندیشهھای گنوسی مطرح شده است. البته مسیل ه سنگ ینی گناه را در پدی دۀتجسد منکر نیستیم ولی این مسیله در مسیحیت بعد از تفوق آراء پولس مطرح شده است.

لوگوس، حکمت، فیلون، آباء کلیسا