سیده زهرا علوی بجستان - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری اسلامی دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)، مشهد
مهدی حمزه نژاد - استادیار و عضو هییت علمی دانشگاه علم و صنعت، تهران
نوید جلاییان قانع - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری اسلامی دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)، مشهد

آرمان خواهی درزندگی انسان به گونه های مختلف تبلور یافته و اندیشمندان هر عصری آن رادرقالب اتوپیا یا مدینه فاضله مطرح کرده اند. دغدغه ی اندیشمندان و فلاسفه از دیرباز تاکنون این بوده است که چطور باید جوامعی را ایجاد کرد که بدنبال امنیت، عدالت، صلح و سعادت بشر باشند. پژوهش حاضر با بررسی افکار آرمانشهرگرایان مسلمان نشان میدهد که عبودیت خداوند، توجه به معنویت و روحانیت حیات انسان، احترام به انسانیت انسان و سعی در رشد کرامتهای انسانی، وحدت و عدالت از جمله ویژگیهای مهم آرمانشهرهای اسلامی است. شهرآرمانی اسلام، کالبد و شکلی ثابت ندارد و متفکران اسلامی بیشتر ابعاد ذهنی شهرآرمانی را ارایه میکنند. آنان اصول را مد نظرقرار میدهند وبعداکالبد را با توجه به آن اصول و منطبق با شرا یط زمانی، تاریخی، اجتماعی و فرهنگی به وجود خواهد آمد. لذا دراسلام یک آرمانشهر و یک شیوه شهرسازی اسلامی داریم، اما به تعداد شهرها میتوانیم شهراسلامی داشته باشیم. در تاریخ اندیشه های اجتماعی در اسلام، اولین فیلسوفی که پارادایم جامعه آرمانی را مطرح کرد، ابونصرفارابی بود. او در ارایه این الگوی نظری، چشم اندازی عقلی را ارایه میدهد که بی شک ملهم از آراء افلاطون است. فارابی در آثار خود، نخست درباره اجتماعی بودن انسان بحث میکند و خاطر نشان میسازد که دستیابی به سعادت، بدون همکاری و تعاون ممکن نیست. فارابی از شهر و از جامعه شهری و از شهر آرمانی سخن میگوید. اندیشه فارابی درباره مدینه فاضله و جامعه آرمانی، بر مصلحان و اندیشمندان مسلمان در سراسر جهان تاثیر داشته است. به منظور متجلی ساختن ارزشهای اسلامی در کالبد شهر، شناسایی ارزش هایی که میتوانند و باید با تظاهر در مجتمعی اسلامی هویت ایرانی اسلامی آن را نمایش داده و تضمین نمایند؛ ضرورت تام دارد. هدف از این تحقیق بررسی ابعاد مختلف مدینه ی فاضله از نظر معلم ثانی، ابونصر فارابی و نمود آن در شهرسازی و معماری اسلامی میباشد. در این راه، ابتدا از منابع و اسناد کتابخانهای در جمع آوری اطالعات مورد نظر استفاده و سپس به تجزیه و تحلیل مطالب پرداخته شده است.

مدینه ی فاضله (اتوپیا)، آرمانشهر، عدالت، فارابی