محمدرضا ارشدی نیا - استادیار فلسفه و حکمت اسلامی/ دانشگاه حکیم سبزواری

نظریات اخلاقی پیشینه متمادی در سنت فلسفی دارد. در حوزه تمدن اسلامی نیز براثر اهمیت اخلاق نظریه های متنوع ارائه شده است. رویکرد کلی حکمای الهی به تبیین مسائل اخلاقی بر مبنای عدالت گروی و حصر ارزش ها در فضایل چهارگانه شجاعت، عفت، حکمت و عدالت است. این فضایل بر اساس میانه روی در قوای شهوت و غضب آنگاهکه فرمان بری از قوه عقل، ملکه آنها شده باشد حاصل می گردد. که از این حالت تعبیر به حکمت یا حریت میگردد. آزادی کامل از قید شهوت و غضب، و اجتناب از افراط وتفریط، ملکه عدالت را در نهاد انسانی پدید می آورد و پی جویی خط سیر عدالت و میانه روی تامین کننده سعادت جاودانه است. در آثار اخلاقی حکمای الهی عدالت گروی و تاکید بر رعایت حد وسط شاخص و میزانی است برای تنظیم رفتار انسانی در حوزه ارزشهای مثبت و منفی که همگام درون مایه های دینی آن نیز خاطرنشان شده است. در بین همه آثار قیم اخلاقی جامع السعادات اثری است راقی و باقی از حکیم الهی علامه محمدمهدی نراقی که در پرتو آیات و روایات و آموزه های فلسفه اسلامی، کم و کیف اجرای حد وسط را با مورد پژوهی درباره فضایل و رذایل به اثبات رسانده است. ارائه برخی از ابعاد تاثیرگذار مبانی فلسفی در قلمرو ارزش ها، در نگره این حکیم الهی، موردنظر این نوشتار است.

اخلاق، عدالت، حکمت، حریت، حد وسط.