حبیب اله حلیمی جلودار - استادیار دانشگاه مازندران
عاطفه اندرزا - دانشجوی کارشناسی ارشد مدرسی معارف اسلامی/ دانشگاه مازندران

در فرهنگ و محاوره عمومی همیشه بر ایجاد عدالت برای پایداری جوامع تاکید می۔ شود و تصور می شود که اگر عدالت با تمام ابعادش رعایت شود افراد جامعه با آرامش و علاقه مندی به یکدیگر؛ مسیر تعالی را طی می کنند؛ در حالی که وقتی به سخن خدای حکیم می نگریم این امر به گونه ای دیگر بروز و ظهور دارد یعنی خدای متعال در کنار عدالت به احسان نیز توصیه می نماید؛ لذا این پرسش به ذهن متبادر می شود که آیا عدالت به تنهایی کارآمدی لازم را ندارد اگر اینگونه هست آیا احسان مکمل عدالت است و یا این که احسان نوعی دیگر از عدالت است با تاکید بر شیوه توصیف و تحلیل علمی و با بررسی کتب تفسیری و روایی خصوصا روایات اهل بیت (ع) این نتیجه حاصل شد که عدالت، قرار دادن هر چیز در جای خود است و از منظر جایگاه حقوقی، یعنی آنچه بر عهده انسان است درست انجام دهد و آنچه سهم اوست نیز بگیرد، ولی احسان به این معنا است که بیش از آنچه وظیفه انسان است انجام دهد و کمتر از آنچه حق اوست بگیرد، به این معنا که احسان در روابط انسانی، بر مدار قلب و احساسات و عواطف، می کوشد تا یک گام فراتر از عدالت بردارد و این امر، اجتماع انسانی را با آب لطیف محبت و عواطف، مستحکم تر کرده و بیش از پیش درهم آمیزد. از این روست که در سیره و سخنان اهل بیت ( علیه السلام) به تبعیت از قرآن کریم، توامانی عدالت و احسان تاکید شده است؛ در کلام رضوی (ع) به کار بردن عدالت و احسان، از پایداری و دوام نعمت خبر می دهد. زیرا انسانهایی وجود دارند که به خاطر پیری، بیماری، از کارافتادگی و... توان انجام کار و تلاش برای کسب درآمد جهت تامین هزینه زندگی خود را ندارند و در این صورت، عدالت صرف، آنها را از زندگی عادی ساقط خواهد کرد.

مکتب اهل بیت (ع)، عدالت، احسان، واقعیت زندگی