سیدمحمدهادی قبولی درافشان - استادیار دانشگاه فردوسی مشهد
محبوبه احمدی - دانشجوی کارشناسی فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

مرور بر مناظراتی که در طول تاریخ اتفاق افتاده مبین این امر است که روش مناظره تاثیر شگرفی در اقناع وجدانی مناظره کنندگان و بیداری روحیه حقیقت جویی آنها و اقرار به حقانیت دارد. یکی از بی نظیرترین شیوه های مناظره را می توان در مناظرات حضرت رضا (ع) با علمای ادیان مختلف مشاهده کرد؛ مناظراتی که به درستی اخلاق مناظره و راه و روش و قواعد و مقررات مربوط به آن را به صورت عملی به نمایش گذاشته و ضمن بیداری روح حق طلبی و وجدان مناظره کنندگان، آنها را به دور از هر جبر و تحمیلی با بهره گیری از علوم و عقاید و مستنداتی که مورد پذیرش خودشان است، به تفکر وادار کرده و به سوی حق رهنمون می سازد. جستار حاضر با تاکید بر آموزه های اخلاقی ارائه شده توسط حضرت امام رضا (ع) در مناظراتشان با دانشمندان ادیان گوناگون، آداب مناظره و به بیان دیگر فقه و اخلاق مناظره را مورد بررسی قرار می دهد. نویسندگان برای دستیابی به این مهم، پژوهش را به روش توصیفی تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای و مراجعه به منابع دست اول تهیه و به این نتیجه رسیده اند که رعایت دقیق اخلاق مناظره در فضای اسلامی و التزام عملی به آن الگوی مناسبی را به اندیشمندان و مناظره کنندگان همه ادیان ارائه داده و به بد اخلاقی های مناظراتی و عدم رعایت اصول و قواعد اخلاقی در مناظرات خاتمه می دهد.

اخلاق مناظره، فضای اسلامی، مناظرات حضرت رضا (ع)، علمای ادیان.