بررسی سازگاری ترکیب های پایه پیوندی جدید سیب در مناطق مختلف (فاز2)

بر اساس الگوی جدید واردات ژرم پلاسم، ترکیب های پیوندی با بهره گیری از ارقام جدید انتخابی و پایه های سازگار سالم در قالب یک طرح ملی برنامه ریزی شد. این پروژه، با اهداف سازگاری ارقام با اقلیم های مناطق پرورش سیب کشور، برای مقایسه خصوصیات رشدی درختان، صفات کیفی و کمی میوه، تجانس پایه با ارقام پیوندی، سازگاری پایه ها با خاک مناطق مختلف نهال های یک ساله کنترل ویروس در سال 1385، وارد شدند. مواد گیاهی سالم از موسسه تحقیقات میوه کاری رم (ایتالیا)، پس از ورود به اسکرین هوس های بخش باغبانی (پژوهشکده میوه های معتدله) به مدت دو سال (1386-1385) تحت نظارت کارشناسان حفظ نباتات در گلخانه های ایستگاه تحقیقات طارم قرنطینه شدند. سال 1386، در پایان دوره قرنطینه برخی ترکیب های پیوندی مانند توشیرو-مالینگ حذف شدند. در فاز اول پروژه تعداد نهال در هر ترکیب پیوندی در کرج محاسبه گردید و مواد گیاهی سالم بین چهار استان توزیع شد. اولین باغ های میوه کنترل ویروس تحقیقاتی در ایستگاه های گل مکان، سمیرم، کهریز و مشگین آباد کرج احداث شدند. به این ترتیب، سازگاری منطقه ای ارقام جدید، تجانس ترکیب های پایه- پیوندی، مقایسه مقدماتی تاثیر انواع پایه رویشی و بذری بر صفات رشدی ارقام، مقایسه صفات کیفی میوه و عملکردی ارقام جدید در هر یک از مناطق کرج، اصفهان، ارومیه و مشهد به عمل آمد. خصوصیات رشدی مربوط به قدرت رشد شامل ارتفاع، قطر تنه در محل پیوند، قطر تنه در 20 سانتی متری یقه، تعداد پاجوش، عرض سایه گستر، طول دوره نونهالی، طول برگ، عرض برگ، نسبت طول به عرض برگ، تشکیل بارنوت و تحمل به زرد برگی در چهار استان بر اساس دستورالعمل مطالعه و رکورد گیری شد. در شرایط کرج حسب تعداد نهال و ترکیب های پایه پیوندی مطالعات در قالب 3 آزمایش مستقل شروع شد و ادامه یافت. عملیات الگوی جدید واردات ژرم پلاسم که به دلیل نبود زیرساخت های لازم برای تولید هسته های اولیه و هسته های پیش تکثیرسالم، با واردات نهال های ویروس کنترل از ترکیب های پایه پیوندی انتخابی برای اولین بار در کشور با موفقیت انجام شد. "روش نوین واردات ژرم پلاسم با هدف آزمایشات سازگاری منطقه ای ارقام سیب با نهال های کنترل ویروس" نیاز به ثبت دارد. نتایج فاز اول در هر چهار ایستگاه دلالت بر برتری مواد گیاهی کنترل ویروس از نظر میوه بندی، کیفیت پومولوژی و صفات رشدی نسبت به درختان همسال داشت. ارقام جدید گالاشنیگا و فوجی کیکو از نظر کیفیت میوه نسبت به ارقام اصلی گالا و فوجی برتری داشتند. مقایسه پایه های رویشی در مرحله مقدماتی در شرایط باغ نشان داد این پایه ها دارای تجانس مطلوب با ارقام پیوندی و با خاک های کشور سازگار بودند. نتایج مقایسه خصوصیات رشدی، صفات کیفی وکمی درختان، طول دوره نونهالی، تجانس پایه پیوندک، همزمان با آزمایشات سازگاری منطقه ای نشان از برتری نهال های سالم نسبت به آلوده داشت. واژه های کلیدی:ارزیابی ارقام،مقایسه پایه ها، سازگاری منطقه ای، کنترل ویروس، میوه بندی، صفات رویشی، کیفیت میوه. چکیده فاز دوم مقایسات صفات رویشی و زایشی مرفولوژیک بین گیاهان هم سن ارقام وارداتی سالم آلوده در سطح باغ از اواخر فاز اول(1393) تا پایان فاز دوم (1396) ادامه یافت. مطالعات تشخیص غلظت ویروس های مهم سیب توسط آزمون الایزا و PCR در بخش بیماری های ویروس شناسی موسسه تحقیقات گیاهپزشکی انجام شد. نتایج آزمون الایزا و بررسی های ویروس شناسی در موسسه گیاهپزشکی کرج دلالت بر اختلاف معنی دار آلودگی بافت های برگی گیاهان سالم نسبت به آلوده داشت. آزمایشات مقایسه ای میدانی نیز نشان دهنده برتری گیاهان سالم در بیشتر صفات رویشی، صفات پومولوژی بود. علاوه بر این اختلاف درصد میوه بندی گیاهان سالم نسبت به گیاهان آلوده در سطح 1% معنی دار بود. نتایج مشابه از بررسی های مقایسه ای 3 ساله باغی صفات رویشی در فاز اول و عملکردی طی فاز دوم در اصفهان و ارومیه به دست آمد. اثر پایه بر رقم در هر چهار استان در تعدادی از صفات رویشی معنی دار گزارش گردید. پایه های بذری در کرج قدرت بازدارندگی معنی داری در خسارت حاصل از آلودگی های ویروسی نسبت به پایه های بذری نشان دادند. به علت حجم مواد گیاهی و تنوع آزمایشات در هر منطقه مواد و روش های و نتایج به تفکیک استان و به صورت مستقل ارایه می شود. از نتایج مهم کاربردی این تحقیقات، فراهم شدن شرایط لازم برای تولید هسته های پیش تکثیر سالم از طریق ریزازدیادی و کشت مریستم از ارقام و پایه های رویشی سازگار است. مقایسه پایه های رویشی در مرحله مقدماتی نشان داد این پایه ها با ارقام پیوندی سازگار و از تجانس آناتومیک مطلوب با ارقام برخوردارند و نیز استقرار وسازگاری موفق اولیه با خاک های مناطق مختلف ایران داشتند. بررسی های انجام شده بر درختان سالم وارداتی در فاز اول طرح در کرج نشان داد که کیفیت و درصد میوه بندی درختان کنترل ویروس وارداتی نسبت به گیاهان همسال آلوده از برتری معنی دار برخوردار ند (میزانی و حاج نجاری،1392 ;Mizani and Hajnajari1. 2013).