جمع آوری و شناسایی حشرات بذرخوار گون های مرتعی ایران و پارازیتوییدهای آنها

جنس گون (Astragalus) به خانواده ی (Papilionaceae) تعلق دارد. اعضای این جنس از مهمترین عناصر پوشش گیاهی مراتع ایران محسوب می گردند.تنوع و غنای گونه ای بالایی برای جنس Astragalus در ایران گزارش شده است. تاکنون 804 گونه از این جنس برای کشور گزارش شده است. بیشتر این گونه ها(527) بومی کشور می باشند. حدود 450 گونه ی آنها از گیاهان علفی هستند که غذای مناسب , و با کیفیت بالا برای دام می باشند. متاسفانه به دلیل فشار بیش از اندازه تغذیه دام در مراتع، آتش سوزی در مراتع، خسارت آفات، سیل و خشکسالی در برخی از مناطق، گونه های گیاهی با ارزش مراتع کاهش یافته و شرایط برای جایگزینی آن ها با گونه های مهاجم فراهم شده است. خسارت وارد شده ی حشرات بذرخوار به گیاهان مرتعی به عنوان مهمترین مانع تولید بذر سالم محسوب می شود. به منظور اجرای یک برنامه موفقیت آمیز مدیریت آفات در مراتع کشور، استحصال بذور سالم از نیازهای اساسی می باشد، بنابراین جمع آوری و شناسایی حشرات بذر خوار، پراکنش و درصد خسارت هر یک از آن ها و شناسایی دشمنان طبیعی مرتبط با هر یک شناسایی گردند. حشرات بذرخوار از مهمترین آفات گونه های مختلف گون در کشور می باشد. این خسارت در مواردی به حدی بالاست است که هم تجدید حیات طبیعی این گیاهان را در مراتع با مشکل مواجه می نمایند و هم مانع استحصال بذر سالم برای بذرکاری در مراتع می گردد. در این بررسی،حشرات بذرخوار گون ها و پارازیتوییدهای آن ها طی سال های 1388 تا 1392 در مراتع استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، اصفهان، بوشهر، چهار محال و بختیاری، خراسان رضوی، خراسان شمالی، فارس، قزوین، قم، کهکیلویه و بویر احمد، لرستان، مازندران، همدان و یزد جمعآوری و شناسایی گردید.بررسی روی 180 گون علوفه ای انجام شد. براساس تقسیمات اقلیمی آمبرژه، در هراستان چند سایت نمونه برداری در مناطقی که مورد چرای دام قرار نگرفته بود انتخاب گردید.برای دستیابی به این هدف چندین ایستگاه که معرف پوشش گیاهی در هر استان باشند انتخاب گردید. برای جمع آوری حشرات بذرخوار 100 غلاف از گونه گون انتخاب شد . جمع آوری بذور از زمان خمیری شدن تا زمان بلوغ کامل بذرها انجام گرفت. نیام حاوی بذور جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید، بذور در دمای آزمایشگاه داخل ظروف پلکسی گلس قرار گرفت. نمونه ها تا زمان خروج حشرات کامل در ظروف پرورشی مجزا نگهداری شدند.حشرات کامل خارج شده با استفاده از شیشه های محتوی سیانور کشته شده و در الکل 75% به همراه کد مخصوص در آزمایشگاه نگهداری شدند. نمونه های جمع آوری شده توسط مجریان استانی طرح، به موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورمنتقل شده و اقدام ضروری برای شناسایی آن ها انجام گرفت.حشرات بذرخوار هر یک از خانواده های سوسک های بذرخوار(Bruchidae، Apionidae و Curculionidae) و سن های بذرخوار (راسته ی Hemiptera) در قالب یک پروژه دانشجویی شناسایی گردیدند. نمونه های شناسایی شده، به تایید متخصصان و مراجع ذیصلاح علمی در کشورهای فرانسه، اسپانیا، روسیه، جمهوری چک و ترکیه رسید.حشرات بذرخوار خارج شده از بذور گون های مرتعی عمدتا به راسته های Coleoptera و Hymenoptera تعلق داشته و تعداد نیز به راستههای Hemiptera، Diptera و Lepidoptera تعلق داشتند. سوسک های بذرخوار خانواده ی Bruchidae مهمترین و فراوان ترین حشرات بذرخوار گون های مرتعی بودند. 120 گونه سوسک بذرخوار این خانواده از نقاط مختلف کشور شناسایی گردید. این سوسک ها اکثرا به جنس Bruchidius و ندرتا به جنس های Paleoacanthoscelides، Bruchus و Caryedon تعلق دارند. برخی از سوسک های بذرخوار شناسایی شده این خانواده و گون های میزبان آن ها عبارتند از؛ Bruchidius plagiatus از روی A. ammodendroides . Bruchidius nr. Virgatus و Bruchidius sp. از روی A. askius . Bruchidius virgatus و Bruchidius lutescens از روی A. avicennicus . Bruchidius plagiatus و Bruchidius astragali از روی A. brachydonatus . Bruchidius poecilus از روی A. campylorrhynchus. . Bruchidius virgatus و Bruchidius nr. Virgatus از روی A. nervistipulus . Bruchidius poecilus از روی A. oxyglottis . Bruchidius astragali از روی A. vegetus گونه ی Bruchidus virgata روی Astragalus citrus ، A. curvipes و A. macraplantus ،گونه ی Bruchidius lukjanovitschi روی A. sumbari و A. giganthirostratus، گونه ی Bruchidus pr. Astragali و B. astragali روی A. iranicus گونه ی Bruchidus virgata and pr. Tragacanthae روی A. citrinus، گونه ی Bruchidus astrgali روی A. commxitus ، گونه هایی ازجنس Bruchidus spp. از روی A. suluklensis و A. pellitus در استان قزوین، بیشترین درصد خسارت وارده توسط سوسک B. astragali به بذر گونه A.brachydontus (73 درصد) و کمترین آن توسط سوسک B. poeclus به گونه A. campylorrhynchus (1/25 درصد) بود. در استان چهار محال و بختیاری گونه ی Bruchidius astragali از روی گونA. ovinus با میزان خسارت 4/2 درصد، گونه ی Bruchidius plagiatus از روی گونAstragalus caryolobus با میزان خسارت 12/6 درصد وگونه ی Bruchidius virgatus از روی گونA. ovinus بامیزان خسارت 4 درصد تعیین گردید.زنبورهای بذرخوار خانواده Eurytomidae که در این تحقیق شناسایی گردیدند، اکثرا به جنس Bruchophagous وندرتا به جنسSystole تعلق داشتند. برخی از زنبورهای بذرخوار شناسایی شده و گون های میزبان آن ها از این قرارند: گونه Bruchophagus astragali از روی A. brachydontus گونه یBruchophagus abnormis از روی A. gutatus و A. avisinus، گونه یBruchophagus dahuricus از روی A. brachydontus، گونه یBruchophagus gibbus از روی A. gutatus و A. brachydontus ، گونه ی Bruchophagus mutabilis از روی A. brachydontusو A. avisinus ، گونه ی Bruchophagus trigonellae از روی A. odoratusو A. avisinus.و گونه ی Bruchophagus turkestanicus از روی A. brachydo