مطالعه پالیوژیومورفولوژی پهنه های بادرفتی بخش غربی جلگه خوزستان

مورفولوژی پهنه های بادرفتی تحت تاثیر وقایع محیطی مانند تغییرات آب و هوایی، نوسانات سطح نسبی دریاها و مورفودینامیک رودخانه ها قرار دارد. این تغییرات در محیط های پرانرژی به خصوص در اقلیم های خشک و نیمه خشک با افزایش قطرذرات رسوبی، مدفون شدن بسیاری از اراضی در زیر ماسه ها، جابجایی های در شکل و اندازه آن ها همراه است. در این ارتباط، بخش های غربی جلگه خوزستان که در قلمرو فعالیت های بادی و آبی قرار دارد، نیز از این قاعده مستثنی نیستند. پژوهش پیش رو نیز با هدف دست یابی به تاثیر شرایط و تحولات محیط های رسوبگذاری دیرینه بر پهنهصهای بادرفتی در بخش غربی جلگه خوزستان انجام شده است. بدین منظور ابتدا با استفاده از پردازش داده ها، بازدیدهای صحرایی و تصاویر ماهواره ای لندست و ‭IRS ‬مربوط به سال های ،‮‭1991‬ ،‮‭2002 1998‬ و ‮‭2006‬ میلادی، نقشه محیط های رسوبی (بادی و رودخانه ای و دریاچه ای) تهیه شد. در ادامه با تطبیق مسیرهای رودخانه کرخه با پهنه های بادرفتی، دو مغزه رسوبی در محل های رفیع و جفیرتا عمق ‮‭10‬ متری به منظور تعیین رابطه بین قطر ذرات رسوبی با شرایط محیط های رسوب گذاری گرفته شد. در نهایت تفاوت در پهنه های بادرفتی دیرینه با تغییرات محیط های رسوبی مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج نشان داد، تحولات محیط های رسوب گذاری در منطقه شامل سه توالی رسوبی با شرایط اقلیمی مرطوب و کاهش قطر ذرات رسوبی در اعماق(‮‭10‬-،‮‭5 6‬-،‮‭0-3 4‬ متری) و دو دوره با شرایط اقلیمی خشک به همراه افزایش قطر ذرات رسوبی در اعماق( ‮‭5-6‬ و ‮‭3-4‬ متری) را می توان در مغزه ها تشخیص داد. شرایط اقلیمی خشک نیز به همراه عقب نشینی خط ساحلی در هولوسن میانی سبب شد جابجایی ها وتغییر مسیرهایی در مسیر رودخانه کرخه و مورفولوژی پهنه های ماسه ای پدیدار شود. به گونه ای که پهنه های بادرفتی، عمدتا با تغییر شکل پلان خم های رودخانه کرخه و یا کانال های متروکه مصنوعی از یکدیگر جدا شده اند. واژه های کلیدی پهنه های بادرفتی، تصاویر ماهواره ای، خوزستان، محیط های رسوب گذاری و مورفولوژی دیرینه.