بررسی تنوع ژنتیکی جدایه های ‭Rhizoctonia solani ‬عامل بیماری شانکر ساقه و شوره سیاه سیب زمینی در اصفهان

سیبزمینی با نام علمی‭L. Solanumtuberosum ‬از محصولات مهم در جیره ی غذایی به شمار می رود. بیماری ریزوکتونیایی، در اثر قارچ‭Rhizoctoniasolani ‬از بیمارهای مهم مزارع سیبزمینی کشور است که با علایم شانکر خشک و شورهسیاه ظاهر میشود و محصول را از نظر کمی و کیفی به شدت کاهش میدهد. لذا، با توجه به اهمیت موضوع، بررسیهایی روی صفات جدایه های قارچ عامل بیماری، شامل مورفولوژی، بیماریزایی، آناستوموزی و تنوع ژنتیکی، از استانهای اصفهان، اردبیل، فارس، همدان، سنندج و کرمان (منطقه جیرفت) در قالب طرح آماری کاملا تصادفیانجام شد. در مجموع، ‮‭300‬ جدایه جمع آوری شد که تعداد ‮‭30‬ جدایهیمتفاوت از نظر ظاهری با سایر جدایهها، انتخاب ومطالعات روی آنها متمرکز شد. جدایهها، از نظر روند رشد کلونی بااختلاف ‮‭57/8‬ الی‮‭64/4‬ درصد با یکدیگر تفاوت داشتند. رنگ کلونی جدایهها، از قهوهای تیره تاکرم رنگ متفاوت بودند. قطر میسلیومی جدایهی روستای نیاز، دارای بیشترین مقدار با اختلاف ‮‭46/6‬ درصد، نسبت به جدایههای سمیرم، گلپایگان و اقلید با کمترین قطر بودند. در تولید اسکلروت، جدایهی سنندج، دارای بیشترین میزان و جدایههای جیرفت ، اقلید، آباده، کازرون، گلپایگان، سمیرم و اصفهان، دارای کمترین مقدار اسکلروت با اختلاف ‮‭75‬ درصد بودند. بیماریزایی جدایهها، نشان داد که همهی جدایهها، بیماریزا بوده و ایجاد شانکر خشک ساقه نمودند. بیشترین شدت بیماری، متعلق به جدایههای اصفهان و جیرفت با اختلاف ‮‭88/9‬ درصد نسبت به جدایههای سمیرم و رزن با کمترین شدت بیماری بود. در تنوع ژنتیکی با نشانگر ‭RAPD‬، از ‮‭10‬ آغازگر اختیاری استفاده شد. غلظت‭DNA ‬استخراج شده ازجدایه ها، با استفاده از ژل آگاروز و روش اسپکتوفتومتری بین ‮‭100‬ تا ‮‭600‬ نانوگرم در میکرولیتر برآورد شد. ماتریکس تشابه،براساسضریبجاکارد توسطنرمافزار ‭NTSYS-PC ‬براینمونههامحاسبهشد. سپس،گروهبندی جدایههاباروش ‭UPGMA ‬انجامگرفت.دامنه ضریب تشابه ژنتیکی بینجدایه ها ‮‭23 -1/00‬/،0 بامیانگین ضریبتشابه ژنتیکی‮‭0/685‬ و ضریب کوفنتیک‮‭733‬‭/ .r =‬، برآورد شد. در این بررسی، بیشترین ضریب تشابه با غرابت بالا، مربوط به جدایه رزن1 ، آقا باقر،3 مرودشت2 واقلید5 برابر یک بود و از لحاظ تعدد و جایگاه های الل ها در لوکس های خود بودهکه در طول و عرض جغرافیایی پراکنده شده اند.این نشان می دهد که این جدایه ها، مربوط به یک منبع بوده و یا دارای اجداد خیلی نزدیک و مشترک هستند. کمترین ضریب تشابه مربوط به نیر،3 کبودرآهنگ،1 جیرفت5 و ده پیاز2 با ‮‭0/23‬ بود که نشان می دهد، این جدایهها از نظر جغرافیایی در مناطق متفاوتی بوده اند. هم چنین، ارتباطی بین این جدایه ها، از نظر صفات مورد بررسی نشان نداده و همبستگی خاصی بین آنها، از نظر جغرافیایی، بیماری زایی و تنوع ژنتیکی حاصله، مشاهده نگردید. واژه های کلیدی‭:PCR‬، جدایه، سیب زمینی، ژنتیک، ‭RAPD‬، ریزوکتونیا، اصفهان.