بررسی و تعیین حساسیت ارقام و لاین های امیدبخش سیب زمینی به بیماری ریزوکتونیا در شرایط مزرعه

سیب زمینی، ‭L. Solanum tuberosum ‬از محصولات مهم در جیره غذایی به شمار می رود. هم اکنون، بیماری ناشی از ریزوکتونیا، ‭Rhizoctonia solani ‬از بیمار ی های مهم مزارع سیب زمینی کشور است که با ایجاد بیماری شانکر خشک و شوره سیاه روی قسمت های زیرزمینی گیاه، محصول را به شدت کاهش می دهد . لذا، به منظور دستیابی به ژنوتیپ های مقاوم، ارقام تجاری و لاین های امید بخش، در مجموع ‮‭72‬ ژنوتیپ، شامل ‮‭12‬ رقم فرانسوی، تعداد ‮‭11‬ و ‮‭29‬ لاین زودرس و میان رس، در مقایسه با ‮‭20‬ رقم سیب زمینی تجاری مورد کشت کشوری، در قالب یک طرح پایه بلوک های کامل تصادفی، با 4 تکرار در سطح مزرعه، در منطقه فریدن، مورد ارزیابی قرار گرفت. وضعیت بیماری، با تعیین صفات بیماری، در شش طیف ،0 ،‮‭10‬ ،‮‭25‬ ،‮‭75 50‬ و،‮‭100‬ برای بیماری شانکر خشک و شوره سیاه، روی ساقه زیر زمینی و غده ژنوتیپ ها تعیین گردید. مقایسه میانگین صفات مورد مطالعه، به وسیله آزمون چند دامنه دانکن ‭(DMRT) ‬و تجزیه خوشهای انجام گرفت که به ترتیب با استفاده از نرم افزار‭SAS ‬و‭SPSS ‬تجزیه شد. مقایسه کلی ارقام و لاین ها نشان داد که لاین های ‮‭1-396128‬ و ،‮‭397046‬ به ترتیب با ‮‭56/62‬ و ‮‭55/43‬ درصد شدت بیماری شانکر خشک، حساس ترین و لاین های ‮‭4-397082‬ و دیررس- ‮‭7-396124‬ و ‮‭396310‬-،8 به ترتیب با ‮‭0/81‬ ، ‮‭2/87‬ و ‮‭2/87‬ در صد شدت بیماری شانکر، از مقاوم ترین ژنوتیپ ها، در این تحقیق محسوب شدند. سایر ژنوتیپ ها، در جایگاه نسبتا مقاوم، متحمل و نسبتا حساس واقع گردیدند. ولی، در بین ارقام تجاری، کمترین شدت بیماری شانکر خشک، متعلق به سه رقم کنکورد، سوناته و کوزیما، به ترتیب با میانگین ‮‭93‬/،‮‭12/62 14‬ و ‮‭11/75‬ درصد و ارقام آریندا با‮‭18‬/،‮‭39‬ دیامانت ‮‭36/43‬ و مارفونا ‮‭37‬/،‮‭34‬ به ترتیب، دارای بیشترین شدت بیماری شانکر خشک بودند. در خصوص بیماری شوره سیاه، بیشترین شدت بیماری، متعلق به دو لاین ‮‭397046‬ و 2-،‮‭397082‬ به ترتیب با ‮‭54‬ و ‮‭51 /26‬ در صد بود و لاین های ‮‭397009‬ ، ‮‭397074-3‬ و ‮‭15‬-،‮‭396157‬ به ترتیب کمترین شدت بیماری را با ‮‭31 9/50‬،/9 و ‮‭4/50‬ درصد داشتند. تجزیه ی خوشه ای کل ارقام و لاین های مورد آزمون در شرایط فریدن، در رابطه با صفت شدت بیماری شانکر خشک، ارقام و لاین های مورد آزمون را به پنج دسته متفاوت گروه بندی نموده است که با نتایج آزمون دانکن نیز تشابه نزدیکی دارد.همان طور که از نتایج فوق و نیز در سایر ژنوتیپ ها مشاهده می گردد، ارتباط خاصی بین بیماری شانکر خشک و بیماری شوره سیاه برقرار نگردیده است. واژههای کلیدی: سیب زمینی، شانکر خشک، شوره سیاه، مقاومت، ‭solani Rhizoctonia