جمع آوری بیدهای استان گیلان و احداث کلکسیون پایه مادر از گونه های بومی و غیربومی بید ایران

طرح تحقیقاتی جمع آوری و شناسایی بیدهای استان گیلان و احداث کلکسیون پایه مادر از گونه های بومی و غیربومی با هدف شناخت رویشگاههای طبیعی بید در ایران و شناسایی تنوع گونه ای درآنها از سال ‮‭1386‬ آغاز گردید. برای انجام این مطالعه در آغاز با مطالعه میدانی بر مبنای گزارشات و منابع علمی موجود و بازدید از مناطق رویشی بید در نقاط مختلف استان انجام شد. با توجه به زمان ظهور اندامهای رویشی و زایشی (شروع فصل رویش) که در مناطق جلگه ای در اواخر اسفند و در مناطق کوهستانی سرد از اواخر فروردین تا اواخر اردبیهشت می باشد، جهت جمع آوری نمونه ها برنامه ریزی گردید. محل نگهداری گونه های جمع آوری شده در ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی شلمان (لنگرود) در نظر گرفته شد. تهیه جمع آوری نمونه های هرباریومی از اندام های رویشی (برگ، شاخه، جوانه) و زایشی (شاتون ها) در زمان گلدهی انجام گردید و در همان هنگام تعداد ‮‭10‬ عدد قلمه چوبی از هریک از نمونه هایی که برای شناسایی تهیه گردید جمع آوری شده و در ظروف محتوی آب نگهداری و به محل کاشت منتقل شدند. قلمه های تهیه شده در گلدان های پلاستیکی کاشته و در اواخر خرداد ماه هرسال به عرصه کاشت و محل احداث کلکسیون (ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی شلمان) منتقل و کاشته شدند. کلکسیون بید با جمع آوری گونه های آن احداث گردید. در مرحله بعدی تحقیقات، رفع نواقص مرحله نخست، مطالعه پدیده های فنولوژیکی، مطالعه و مقایسه پدیده های رشدی قطر و ارتفاع انجام می شود. سرانجام می توان در این کلکسیون با عملیات دو رگ گیری، اصلاح و بهبود کیفیت و کمیت رشدی بیدها را انجام داد. تا کنون تعداد 8 گونه از انواع بید با نامهای‭: Salix alba L. ‬، ‭Salix triandra L. ‬، ‭ Salix fragilis L. ‬، ‭Salix aegyptica L. ‬، ‭Salix cf. caprea L. ‬، ‭Salix acmophylla Boiss ‬، ‭Salix elbursensis Boiss‬، ‭Salix excelsa S. G. Gmelin ‬از سراسر استان جمع آوری شده است. برای غنی سازی این کلکسیون، ارقام مختلف بید که در مرکز تحقیقات البرز کرج جمع آوری شده بود نیز به این مجموعه اضافه گردید (‮‭18‬ گونه). در این کلکسیون تعداد ‮‭26‬ گونه و زیرگونه از ارقام مختلف بید که مجموعه ای از بیدهای استان گیلان و سایر نواحی کشور است موجود می باشد. پتانسیل چند منظوره استفاده از درختان جنس بید قابلیت ویژه ای به آن بخشیده است که با انجام فعالیتهای تحقیقاتی بر روی گونه های مختلف این جنس در زمینه دورگ گیری، اصلاح، تولید چوب، استفاده دارویی، صنایع دستی، رفع آلودگیهای آبی و خاکی، زیبا سازی مناظر و تثبیت خاک از اهدافی می باشند که این مجموعه می تواند بستر لازم را برای دستیابی به اهداف مذکور فراهم نماید. واژگان کلیدی: بید، جمع آوری، احداث کلکسیون، گونه، واریته، کولتیوار، استان گیلان (شلمان)