ارزیابی ژنتیکی و توان مندی مقابله با خشکی در سیاه تاغ با بررسی فرم ریشه در شرایط تنش رطوبتی

در کشور ما استفاده از گونه هایی نظیر تاغ در مشجرکردن عرصه های بیابانی سابقه طولانی دارد. گونه های تاغ در شرایط بسیار سخت مستقر شده و رشد مناسبی هم دارند و علاوه بر تثبیت شن، علوفه معتنابهی هم تولید نموده و حیات وحش و برخی از دام های اهلی را نیز تامین میکنند. با این حال تنوع موجود در تاغ از نظر ویژگیهای مورفولوژیک و قابلیتهای جذب آب کمتر مورد ارزیابی قرار گرفته است. به عبارت دیگر از آن جا که بخش مهمی از مقاومت گونه های تاغ در برابر خشکی به عمق و فراوانی انشعابات سیستم ریشهای آن بستگی دارد که با این انشعابات آب مورد نیاز خود را از حجم وسیعتری از خاک تامین می نماید و انتظار میرفت که تنوع در شکل ظاهری ریشه نیز وجود داشته باشد، این تحقیق عمدتا در پی ارزیابی تنوع ویژگیهای ریشهای سیاهتاغ و واکنش آن ها در مقابل تنش رطوبتی بود. نتاج چهار ژنوتیپ مختلف از یک جمعیت تاغ در این آزمایش در معرض چهار سطح تنش رطوبتی (1 - شاهد که رطوبت در حد ظرفیت مزرعه بود، 2 - تیمار ‮‭20‬ درصد رطوبت آب قابل دسترس، 3 - تیمار ‮‭50‬ درصد آب قابل دسترس و 4 - تیمار ‮‭80‬ درصد آب قابل دسترس) قرار گرفتند و طی فصل رویش، چندین ویژگی مورفولوژیک از جمله تعداد و طول شاخه، ابعاد تاج گیاه و قطر شاخه در چند مرحله اندازهگیری گردید و در انتهای فصل رویش نیز برخی از ویژگیهای ریشه از جمله طول و حجم ریشه و مقدار ریشههای مویین ارزیابی گردیدند. اطلاعات حاصل، به دو صورت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصل، ژنوتیپها در تمامی صفات مطالعه شده با یک دیگر اختلاف بسیار معنیداری از خود نشان دادند. در مواردی سطوح تنش تاثیر متفاوتی بر رشد ژنوتیپهای مورد مطالعه از خود نشان ندادند. اثرات متقابل در برخی موارد معنیدار گردید. ویژگیهای ریشه که مورد تاکید در این تحقیق بود هم به میزان زیادی تحت تاثیر تنش بودند و هم بین ژنوتیپهای مورد مطالعه از تنوع زیادی برخوردار بودند. نکته قابل توجه افزایش طول ریشه در اثر همه سطوح تنش بود. به عبارت دیگر با اعمال تنش رطوبتی، گیاه جهت دست یابی به رطوبت اعماق، طول ریشه خود را افزایش میدهد. اثر تنش بر حجم ریشه نیز قابل توجه بود به نحوی که سطح یک تنش بیش ترین حجم ریشه را به خود اختصاص داد. این نشان میدهد که با مواجه شدن با کمبود آب حجم ریشه تاغ نیز افزایش مییابد و به این طریق حجم وسیعتری از خاک را جهت کسب آب مورد نیاز در بر میگیرد. کلیدواژه: تاغ، تنش رطوبتی، ویژگیهای رویشی، ویژگیهای ریشه، مقاومت به خشکی.