بررسی عملکرد دانه و پایداری هیبریدهای زودرس ذرت

بمنظور تهیه و تولید هیبریدهای جدید ذرت زودرس با پتانسیل عملکرد دانه بالاتر از استانداردهای موجود، تعداد ‮‭11‬ هیبرید که از آزمایشات نیمه نهایی سال ‮‭1386‬ و طرح تلاقی دی الل سالهای ‮‭1384-5‬ گزینش شده اند به همراه با 2 شاهد و با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار و 8 منطقه (کرج، مشهد، شیراز، اصفهان، کرمانشاه، میاندوآب، مغان و ساری) در سال های ‮‭1388‬ و ‮‭1390‬ مورد ارزیابی قرار گرفتند. هر هیبرید در 4 ردیف ‮‭6/28‬ متری در4 تکرار کشت شدند. فاصله ردیفهای کاشت ‮‭75‬ سانتی متر و فاصله کپه ها از هم ‮‭36‬ سانتیمتر و تراکم ‮‭75000‬ بوته در هکتار بود. در هر کپه 3 بذر کشت شد که در زمان تنک در هر کپه 2 بوته باقی ماند. در طول دوره رشد و نمو، یادداشت برداری از طول دوره رشد، ارتفاع بوته، ارتفاع بلال، خوابیدگی، پوشش بلال، علایم ظاهری بیماریها و سایر واکنشهای گیاه در شرایط نرمال انجام شد. در زمان برداشت ضمن اندازه گیری صفات اجزای عملکرد دانه، عملکرد دانه هر تیمار براساس %‮‭14‬ رطوبت تعیین گردید. تجزیه واریانس ساده، تجزیه واریانس مرکب و تجزیه پایداری با استفاده از پارامترهای پایداری شامل اکووالانس ریک ‭(Wi)‬، واریانس شوکلا ( 2‭i)‬، ضریب رگرسیون فنیلی و ویلکینسون ‭(bi)‬، واریانس محیطی ‭(S‬2‭xi) ‬و ضریب تغییرات ‭(CV) ‬انجام شد. تجزیه تفاوت بین ژنوتیپ های مختلف برای صفات مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود، که بیانگر وجود تنوع بین ارقام هیبرید است. با توجه به معنی دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ ا محیط و همچنین اثر متقابل ژنوتیپ ‭x ‬مکان و ژنوتیپ ‭x ‬سال و همچنین اثر متقابل سه تایی ژنوتیپ ‭x ‬مکان ‭x ‬سال، و بمنظور تعیین نقش هر یک از ارقام هیبرید در بوجود آمدن این اثر متقابل، تجزیه پایداری با استفاده از چند پارامتر پایداری انجام گردید در اکثر روش ها هیبریدهای شماره 4 (‮‭1264/5-1‬ ‭KE ‬‮‭173/76009‬ ‭x K) ‬و 9 (‮‭5-1‬‭/KE‬‮‭211/76009‬ ‭x K‬‮‭1264‬) بعنوان هیبریدهای پایدار شناخته شدند؛ همچنین از نظر خصوصیات مزرعه ای نیز دارای شرایط مناسبی بودند. بنابراین دو هیبرید فوق بعنوان پایدارترین هیبریدها در این آزمایشات شناخته شدند که برای کشت در کلیه محیط ها توصیه می شوند. لغات کلیدی: ذرت-هیبریدهای زودرس- عملکرد- تجزیه پایداری