بررسی قابلیت استفاده از صدف نرمتنان دوکفه ای بعنوان کرونومتر زیستی ‭(Biochronometers) ‬برای ارزیابی کیفی اکوسیستم دریایی خلیج فارس فاز نخست دو گونه صدف مرواریدساز

در این تحقیق میزان تجمع فلزات سنگین ‭(Cd‬، ‭Cu‬، ‭Ni‬، ‭Pb‬، V، ‭Zn) ‬در بافت های نرم (عضله و برانشی) دو گونه دو کفه ای مروارید ساز خلیج فارس (محار و لب سیاه) که در زمستان سال ‮‭1389‬ از دو ایستگاه نمونه برداری در اطراف جزایر لاوان و هندورابی (واقع در خلیج فارس) گردآوری شده بودند، اندازه گیری گردید. مقادیر عناصر مزبور در آب و رسوبات سطحی ایستگاههای نمونه برداری نیز اندازه گیری شد. علاوه بر این تغییرات مقادیر عناصر ‭Li‬، ‭Mg‬، ‭Al‬، ‭Mn‬، ‭Fe ‬، ‭Cu‬، ‭Sr‬، ‭Ba ‬، ‭Pb ‬و ‭Zn ‬در طول خطوط رشد صدف گونه محار بررسی گردید. آنالیز عناصر مذکور در بافت های نرم، آب و رسوبات با استفاده از دستگاه طیف سنج جذب اتمی واجد کوره گرافیتی ‭(GFAAS) ‬و آنالیز نمونه های صدف با استفاده از ‭LA-ICP-MS ‬انجام شد. با توجه به نتایج حاصله از میان پارامترهای بیومتریک اندازه گیری شده در این تحقیق (وزن، طول، طول پاشنه،عرض و ارتفاع صدف) صرفا ارتباط معنی داری بین تغییرات طول پاشنه صدف نمونه ها و میزان تجمع فلزات مورد بررسی در بافتهای نرم مشاهده می گردد. اختلاف معنی داری (‮‭001.0‬ ‭> p) ‬بین میزان تجمع فلزات در بافت های نرم مشاهده گردید. ترتیب تجمع فلزات در بافت برانشی و عضله گونه لب سیاه به ترتیب به صورت ‭Zn‬، ‭Ni‬، ‭Cd‬، ‭Cu > Pb‬، ‭V ‬و ‭Zn‬، ‭Ni‬، ‭Cu‬، ‭Cd > V‬، ‭Pb ‬و در مورد گونه محار به ترتیب بصورت‭: Zn‬، ‭Ni‬، ‭Cd > Cu‬، V، ‭Pb ‬و ‭Zn‬، ‭Ni > Cd ‬، ‭Cu > V‬، ‭Pb ‬مشاهده گردید. ترتیب تجمع عناصر در صدف محار بصورت‭: Mg > Sr > Mn‬، ‭Li ‬، ‭Al‬، ‭Ba‬، ‭Cu‬، ‭Pb‬، ‭Zn‬، ‭Fe ‬بود. در مورد آب و رسوب منطقه مطالعاتی ترتیب تجمع فلزات بصورت‭: Zn> Cu‬، ‭Ni‬، ‭Pb‬، ‭Cd ‬تشخیص داده شد. اختلاف معنی داری بین دو ایستگاه نمونه برداری از نظر تجمع ‭Al ‬و ‭Mn‬در صدف گونه محار مشاهده گردید. مقایسه نتایج حاصل از این تحقیق در مورد آب و رسوبات منطقه با استانداردهای مرتبط حاکی از آن است که نتایج تحقیق کنونی تقریبا در تمامی موارد بطور قابل ملاحظه ای کمتر می باشد. از سوی دیگر مقایسه نتایج مربوط به مقادیر تجمع عناصر در بافت های نرم دو گونه مطالعاتی و همچنین صدف گونه محار با تحقیقات مرتبط انجام شده در سایر نقاط دنیا، نشانگر قابل مقایسه بودن نتایج در اکثر موارد می باشد. با توجه به نتایج این تحقیق، قابلیت استفاده از صدف محار به عنوان کرونومتر زیستی فلزات سنگین (بویژه در مورد فلز مس) تایید می گردد. البته انجام تحقیقات تکمیلی در این راستا ضروری می باشد. واژه های کلیدی: صدف مروارید ساز، محار، لب سیاه، خلیج فارس، کرونومتر زیستی، فلزات سنگین