بررسی واکنش ارقام و توده های مختلف سیر به بیماری زنگ در اصفهان

از بیماریهای مهم گیاه سیر،‭L. Allium sativum‬، بیماری زنگ است که گسترش جهانی داشته و در کشور نیز حایز اهمیت میباشد. در این پژوهش، پراکنش و چرخهی بیماری زنگ سیر، در مناطق مختلف سیرکاری استان اصفهان مورد مطالعه قرار گرفته و نیز به بررسی واکنش ده ژنوتیپ سیر به این بیماری ، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو مرحله از رشد پرداخته شده است. ژنوتیپ های سیر شامل، علی آباد، برفجین، شورین، تویین، حیدره، تویسرکان، شولان، بهار، مریانچ و مویین بوده است. شدت بیماری در سطح استان اصفهان و روی ژنوتیپها، در شش طیف 0 ،‮‭10‬، ،‮‭50 25‬ ، ‮‭75‬ و ‮‭100‬ مشخص شد. بررسیهای آزمایشگاهی، قارچ عامل بیماری را ‭Puccinia allii ‬تایید نمود. در این مطالعات، فقط مرحلهی یوریدی قارچ، روی برگها مشاهده شد که حاوی یوریدوسپورهای فراوان بود. این بیماری، روی سایر گیاهان هم خانواده در مزارع مربوطه مشاهده نگردید و فقط روی گیاه تره ‭(Allium porrum) ‬وجود داشت. در این راستا،. نتایج حاصله، نشان داد که میانگین صفات بیماری در مناطق مزارع سیرکاری در کل استان، شامل درصد آلودگی، شدت و شاخص بیماری، بهترتیب به میزان ‮‭66‬/،‮‭23/30 47‬ و ‮‭2/65‬ درصد بود. شدت بیماری در برخی از مزارع، بالای ‮‭80‬ درصد بود. به طور مثال، در لنجان، بیشترین شدت بیماری ‮‭87/5‬ درصد و پیربکران با درصد کمتری حدود ‮‭80‬ درصد بود. بررسی واکنش ژنوتیپ های مذکور سیر، با تجزیهی ساده و مرکب میانگین صفات بیماری، شامل درصد آلودگی، شدت و شاخص بیماری روی ژنوتیپها، به بیماری زنگ، نشان داد که ژنوتیپها از حساسیت متفاوتی برخوردار هستند. به طوری که ژنوتیپ شولان با ‮‭30/81‬ درصد شدت بیماری، حساسترین ژنوتیپ، سپس، ژنوتیپهای تویین و شورین، بهترتیب با ‮‭21/68‬ و ‮‭21/43‬ درصد ، در مراتب بعدی و در طیف ژنوتیپهای حساس قرار گرفتند. ژنوتیپ علی آباد، با ‮‭13‬ درصد و سپس، بهار با ‮‭16/37‬ درصد شدت بیماری به ترتیب، کمترین مقدار بیماری زنگ را داشتند که در گروههای آماری مجزا با سایر ژنوتیپهای مورد آزمون، اثر معنیدار داشتند. مابقی ژنوتیپها، شامل برفجین، حیدره، تویسرکان، مریانچ و مویین، نیز در حد واسط این دو طیف حساس و مقاوم و یا به عبارتی طیف متحمل قرار داشته و از نظر آماری، با اثری معنیدار در گروههای مربوطه قرار گرفتند. البته، روند بیماری زنگ، در بین ژنوتیپهای سیر، از مرحلهی اول تا دوم، در برخی ژنوتیپها، متفاوت بود. شدت بیماری در مرحلهی دوم، بهطور نسبی در مقایسه با مرحلهی اول از یک روند همسانی برخوردار نبود واختلاف قابل توجهی مشاهده گردید. واژه های کلیدی: سیر، زنگ، اصفهان، شدت، پراکنش، مقاومت