بررسی امکان جایگزینی کود مایع هامون با کودهای شیمیایی متعارف در کشت ذرت

با توجه به وضعیت خاص آب و هوایی ایران و پراکنش گسترده خاکهای آهکی و ‭pH ‬قلیایی خاکهای زراعی کشور، دستیابی گیاهان به بخش عمده ای از عناصر کم مصرف و حتی فسفات موجود در زمینهای کشاورزی، ناممکن بوده و لذا کودهای جامد به تنهایی جوابگوی نیاز بهره برداران نمی باشد. در این میان، تولید و مصرف کودهای مایع که امکان تولید با فرمولاسیونهای متنوعی (متناسب با نیاز محصولات اصلی و استراتژیک کشور) را داشته و از طریق برگ و ساقه نیز قابلیت جذب دارند، مورد توجه قرار گرفته و از جایگاه خاصی برخوردار است. در این رابطه، به منظور بررسی اثر یک نوع کود مایع با نام تجاری کود رشد هامون بر میزان تولید و امکان جایگزینی کودهای شیمیایی مصرفی متعارف در کشت ذرت، آزمایشی در سال ‮‭1392‬ بر روی ذرت ‭(Zea Mays L.) ‬در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات خاک و آب کرج به اجرا در آمد. هر بلوک شامل 7 تیمار مختلف کودهای شیمیایی مصرفی و کود هامون بود که به طور تصادفی در طول بلوک توزیع شدند. رقم مورد استفاده سینگل کراس ‮‭704‬ و کشت به صورت علوفه ای انجام گردید. قبل از تهیه زمین، نمونه برداری مرکب خاک از دو عمق ‮‭0-30‬ و ‮‭30-60‬ سانتی متر انجام و عناصر غذایی مورد نیاز اندازه گیری گردید. مقدار مصرف کودهای شیمیایی بر اساس آزمون خاک مشخص و به صورت پخش سطحی همراه با زیرورو کردن خاک قبل از کشت استفاده گردید. کود نیتروژن در سه تقسیط در مراحل ‮‭5-4‬‭) V‬5‭-V‬4 برگی شدن)، ‮‭10‬‭) V‬‮‭10‬ برگی شدن) و ظهور گل نر به صورت محلول و همراه با آب آبیاری (از طریق محلولپاشی خاکی بر روی ردیفهای کشت پای بوته ها) استفاده شد. تیمارهای کودی هامون نیز مطابق توصیه شرکت به صورت محلول پاشی برگی یا همراه با آب آبیاری در مراحل مختلف رشد مصرف گردید. در مرحله گل دهی، نمونه برداری از برگ مقابل برگ زیرین بلال به منظور تعیین غلظت عناصر غذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم، عناصر میکرو (آهن، روی ، منگنز و مس) و سرب و کادمیوم در برگ انجام گردید. پس از برداشت عملکرد کل علوفه در هکتار، وزن خشک و غلظت عناصر غذایی ‭(N‬،P،‭K) ‬علوفه ذرت نیز تعیین گردید. شاخصهایی مانند ارتفاع گیاه و ضخامت ساقه نیز در پایان رشد رویشی اندازه گیری شد. بعد از اتمام برداشت، از هر کرت نمونه برداری مرکب خاک به منظور تعیین غلظت عناصر ماکرو و میکرو در خاک پس از برداشت نیز انجام گرفت. نتایج حاصل از اجرای آزمایش نشان داد بین تیمارهای کودی، از نظر عملکرد علوفه، وزن ماده خشک، غلظت فسفر و روی برگ گیاه و میزان جذب نیتروژن، فسفر و پتاسیم در علوفه، تیمار T6 به ترتیب با میانگین های ‮‭57/3‬ تن در هکتار، ‮‭16/3‬ تن در هکتار، ‮‭0/21‬ درصد، ‮‭50‬ میلی گرم در کیلوگرم، ،‮‭50 178‬ و ‮‭165‬ کیلوگرم در هکتار بالاترین مقادیر را به خود اختصاص داده که تفاوت آن با شاهد و اکثر تیمارهای دیگر در سطح 5 درصد معنی دار بوده است. در رابطه با میزان پتاسیم، منگنز و مس گیاه، تیمار T5 به ترتیب با میانگین های ‮‭1/9‬ درصد، ‮‭99‬ و ‮‭10‬ میلی گرم در کیلوگرم و در مورد ارتفاع ساقه و میزان نیتروژن و آهن برگ نیز تیمار T4 به ترتیب با میانگین های ‮‭229‬ سانتی متر، ‮‭2/07‬ درصد و ‮‭280/5‬ میلی گرم در کیلوگرم بالاترین میانگین را داشته اند. بالاترین ضخامت ساقه نیز با میانگین ‮‭5/1‬ سانتی متر مربوط به تیمار T7 می باشد. در مقابل تیمار T2 تقریبا در تمامی موارد پایین ترین میانگین ها را دارا بوده است. آنچه مسلم است مصرف کود مورد آزمایش بنا به توصیه شرکت یعنی تیمار T2 به تنهایی قادر به تامین نیاز گیاه ذرت نمی باشد و تنها در صورت همراهی با بخشی از کودهای شیمیایی متعارف ذرت (حداقل ‮‭50‬ درصد آزمون خاک) در صورت دارا بودن صرفه اقتصادی می تواند مورد استفاده قرار گیرد. واژه های کلیدی: کود رشد هامون،کودهای شیمیایی، جایگزینی، ذرت علوفه ای