خاستگاه‌های اصول عملیه در متون فریقین

در پژوهش‌های فقهی و اصولی معاصر کاوش در خاستگاه‌های مسائل و پی‌جویی ریشه‌های تاریخی مفاهیم و آراء، به تدریج بخشی از مبادی تصوری و تصدیقی را به خود اختصاص داده است. روشی که بی‌تردید فهم عمیق موضوع و مسأله تنها در پرتو آن میسور خواهد بود. ارائه پژوهشی دقیق در مباحث اصول عملیه نیز از این قاعده مستثنا نیست. مقاله حاضر به تحقیق در خاستگاه‌های تاریخی مباحث عام اصول عملیه پرداخته و تلاش کرده با مطالعه استقرائی همزمان در متون سنی و شیعی متقدم به پرسش‎هایی چون نحوه ورود این مفاهیم در دیوان مباحث اصولی و فقه استدلالی، ویژگی‌های مشترک، رویکرد متقدمان به اصول عملیه، ترتیب طرح این اصول، جایگاه و رابطه‏ی آن‌ها با یکدیگر و نظم موجود در میان آن‌ها پاسخ گوید.حاصل این تحقیق این است که اصول عملیه گرچه مبانی استواری در آموزه‏های ائمه (ع) دارد لیکن در عرصه تدوین، خاستگاه‏های این اصول در متون اصول و فقه استدلالی اهل تسنن سراغ گرفته می‌شود. دیگر اینکه اصول عملیه در رویکرد متقدمان شیعه و سنی دارای دو ویژگی کلی است: نخست آنکه قطعی است و دیگر این که نسبت به امارات در رتبه پایین‌تر قرار دارد.

کلیدواژه ها:

اصول عملیه ، استصحاب ، برائت ، احتیاط ، خاستگاه تاریخی اصول عملیه