تفاوت‌های جنسیتی در استفاده از گفتمان نماها در گفتمان روایی: مطالعه موردی کودکان فارسی‌زبان یازده ساله تهرانی

هدف این پژوهش آن است که دریابد انواع و بسامد گفتمان‌نماهای به ‌کار رفته توسط کودکان پسر و دختر یازده ساله تک‌زبانه فارسی‌زبان در بافت روایی چیست. گفتمان‌نماها عناصر واژی هستند که در فرایند دستوری‌شدگی، همه یا بخشی از معنای واژگانی یا ویژگی‌های دستوری خود را از دست داده‌اند و در سطح گفتمان ایفای نقش می‌کنند. این پژوهش بر روی پیکره روایی 11207 کلمه‌ای کودکان انجام شده‎است. آزمودنی‎های این پژوهش 19 دختر و 20 پسر یازده ساله فارسی‌زبان تهرانی بودند که از منطقه 9 شهر تهران به شیوه غیرتصادفی و هدف‌مند انتخاب شدند. نتایج آزمون فیشر نشان داد که هر چند پسران در مجموع 349 گفتمان‌نما و دختران 314 گفتمان‌نما را به کار بردند اما این تفاوت عملکرد تنها در خصوص گفتمان‎نمای «خب» معنادار بود و در خصوص سایر گفتمان‎نماها معنادار نبود. همچنین دختران با کاربرد 25 نوع گفتمان‏نما از انواع متنوع‌تری نسبت به پسران با کاربرد 20 نوع گفتمان‎نما بهره بردند. سه گفتمان‎نمای «بعد»، «بعدش» و «و» بالاترین میزان کاربرد را داشتند. این موضوع را می‎توان با اصل تصویرگونگی تبیین کرد. بر اساس این اصل توالی عناصر جمله منطبق با توالی رخدادهای جهان خارج است. از این‌رو، کاربرد سه گفتمان‎نمای فوق که بیانگر توالی رخدادهای داستان بودند از سوی کودکان این پژوهش بیشتر بود.

کلیدواژه ها:

نقش‎نمای گفتمان ، جنسیت ، پیوستگی گفتمان ، گفتمان روایی ، کودک فارسی‎زبان