تحلیل تحولات فرم فضایی شهر یزد طی سالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰

از موضوعات حیاتی قرن بیست و یکم در ارتباط با پایداری شهر، الگوی رشد شهر است. الگوی رشد شهر به عنوان الگوی فضایی فعالیتهای انسان در برهه خاصی از زمان تعریف میشود و به دو دسته اصلی گسترش افقی یا پراکنده و الگوی شهر فشرده تقسیم میگردد. شناخت الگوی توسعه کالبدی شهر به منظور هدایت آن در راستای پایداری شهری امری اساسی است. در این ارتباط شهر یزد در دهههای اخیر رشد زیادی را تجربه نموده که بررسی الگوی گسترش آن، جهت نیل به توسعه پایدار و تدوین سیاستهای مناسب ضروری است. بر این اساس، با طرح مسئله چگونگی تحولات فرم فیزیکی شهر یزد و در ادامه با تدوین چارچوب نظری تبیینکننده آن، دو فرضیه ارائه گردید: ۱) به نظر میرسد توزیع فضایی جمعیت و فعالیت در شهر یزد طی سالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰ نامتعادلتر شده است؛ ۲) به نظر میرسد از نظر میزان تجمع و پراکندگی جمعیت و فعالیت؛ شهر یزد طی سالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰ به سمت پراکندگی پیش رفته است و گرایش چندانی به سمت تمرکز ندارد. در چارچوب روش تحقیق توصیفی- تحلیلی جهت آزمون فرضیه اول از ضرایب آنتروپی و جینی و برای آزمون فرضیه دوم نیز از ضرایب موران و گری و G عمومی استفاده شد. دادههای مورد نیاز نیز به روش کتابخانهای و مراجعه به سازمانهای مربوطه گردآوری شد. نتایج ضمن رد فرضیه اول نشان داد که توزیع فضایی جمعیت و اشتغال متعادلتر شده است اما تراکم پایین این دو پارامتر در سطح شهر، بیانگر پراکندهتر شدن الگوی رشد شهر میباشد. نتایج تحلیل مرتبط با فرضیه دوم نیز ضمن تایید آن نشان داد که شهر یزد دارای الگوی تصادفی متمایل به سمت پراکندگی است و گرایشی به سمت تمرکز ندارد. نتیجه اینکه الگوی گسترش فیزیکی این شهر به سمت پراکندگی پیش رفته است و نیازمند بکارگیری راهبردهای رشد هوشمند میباشد.

کلیدواژه ها:

فرم فضایی شهر ، پراکندگی شهری ، شهر فشرده ، شهر یزد