بررسی اثر تغذیه ی مصنوعی به روش چاه تزریق بر تراز آبخوان آزاد با استفاده از مدل عددی MODFLOW (مطالعه موردی: دشت بیرجند)

با توجه به افت تراز سطح ایستابی در بسیاری از آبخوان های ایران به دلیل برداشت های بی رویه از این منابع، اجرای طرح احیاء و تعادل بخشی جهت مدیریت آبخوان ها به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک حائز اهمیت است. از جمله راهکارهای مدیریتی موجود در این طرح که سبب ذخیره آب به صورت مستقیم در آبخوان ها می گردد تغذیه ی مصنوعی به روش چاه تزریق می باشد. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر چاه های تزریق بر تراز آبخوان آزاد دشت بیرجند در شرایط غیرماندگار با استفاده از مدل عددی MODFLOW-۲۰۰۰ و براساس تزریق حجم رواناب سالانه ی دشت می باشد. در این راستا ابتدا اطلاعات مربوط به مشخصات هیدرودینامیکی آبخوان شامل هدایت هیدرولیکی و آبدهی ویژه، چاه های مشاهده ای، چاه های برداشت، تغذیه از سطح، رقوم ارتفاعی آبخوان، سنگ کف و زهکش تهیه گردید. سپس تراز سطح ایستابی آبخوان با مدل MODFLOW-۲۰۰۰ در نرم افزار GMS ۷.۱ در حالت ماندگار و در محیط اشباع در طول سال آبی۹۰-۸۹ شبیه سازی شد. پس از شبیه سازی، مدل ایجاد شده با روش کالیبراسیون دستی واسنجی و نتایج حاصل از حالت ماندگار به عنوان ورودی به مدل غیرماندگار وارد و سپس واسنجی شد. همچنین تحلیل حساسیت مدل نسبت به پارامترهای هدایت هیدرولیکی و ضریب آبدهی ویژه بررسی و صحت مدل در بازه ی زمانی ۹۱-۹۰ مورد ارزیابی قرار گرفت. در انتها سناریوی مدیریتی تغذیه ی مصنوعی با استفاده از روش چاه تزریق با در نظر گرفتن ۲۰ چاه با دبی معادل ۶۱/۱۹۰۹ مترمکعب بر روز به ازای هر چاه در مدت زمان یک سال به مدل اضافه گردید. نتایج صحت سنجی توانایی مدل در شبیه سازی تراز سطح ایستابی را در شرایط غیرماندگار نشان می دهد. همچنین شبیه سازی طرح تغذیه ی مصنوعی به روش چاه تزرق نشان داد که با اجرای این سناریو تراز سطح ایستابی در تمامی چاه های مشاهده ای به طور میانگین به میزان ۷۷ سانتی متر افزایش می یابد.

کلیدواژه ها:

چاه تزریق ، سطح ایستابی ، طرح احیاء و تعادل بخشی ، مدل MODFLOW-۲۰۰۰ ، نرم افزار GMS ۷.۱