بررسی اثرات تغییر اقلیم بر منابع آب استان اردبیل

تغییرات اقلیمی ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانهای در دورههای آینده، موجب ایجاد تغییراتی در متغیرهای آب و هوایی (بارش و دما) می شود و این تغییرات بر محیط و منابع آب تاثیر میگذارد. تغییر اقلیم و پیامدهای ناشی از آن به عنوان بزرگترین معضل قرن بیست و یکم به ویژه در مناطق خشک و نیمهخشک که همواره با چالش کم آبی روبرو هستند، میباشد. از این رو بررسی تغییرات اقلیمی دوره آتی و آسیبپذیری منابع آب نسبت به آن ضروری می باشد. برای پیشبینی اثرات تغییر اقلیم بر روی وضعیت هیدرولوژیک استان اردبیل، ابتدا مقادیر متغیرهای اقلیمی برای دهه های آینده و تحت سناریوهای اقلیمی پیشبینی گردید و سپس با استفاده از خروجی های حاصل از کوچک مقیاس سازی داده های بزرگ مقیاس مدل گردش عمومی جو مورد استفاده اقدام به شبیه سازی و پیش بینی وضعیت هیدرولوژیک منطقه ی مورد مطالعه نمود. پس از شبیه سازی و پیش بینی متغیرهای اقلیمی در دوره ی آتی و تحت سناریوهای خط سیر غلظت گازهای گلخانه ای، با استفاده از مدل بیلان اقدام به شبیه سازی وضعیت هیدرولوژیک استان اردبیل در سطح حوضههای درجه ۲ استان اردبیل گردید. بر اساس نتایج بدست آمده تبخیر-تعرق پتانسیل در منطقه ی مورد مطالعه بر اساس تمامی سناریوهای مورد بررسی نسبت به میزان آن در دوره ی پایه افزایش یافته است که این امر بر روی گیاهان زراعی منطقه اثر می گذارد. همچنین میزان افزایش تبخیر – تعرق پتانسیل در مناطق جنوبی منطقه ی مورد مطالعه نسبت به بخشهای شمالی و میانی بیشتر است که علت این امر با توجه به افزایش دما طی دوره های آتی و تحت سناریوهای گوناگون اقلیمی مورد استفاده قابل توجیه است. با توجه به تغییر الگوهای دمای و بارش در محدوه ایستگاه های سینوپتیک لزوم تغییر در تقویم زراعی کشت های بهاره و پاییزه و انجام اقدامات مناسب جهت ذخیره بارش ها برای بهره مندی هر چه بیشتر و بهینه تر از نزولات آسمانی و افزایش ذخیره رطوبتی خاک بسیار ضروری است. همچنین با توجه به افزایش ریسک تغییرات متغیرهای اقلیمی و تاثیر آن بر روی کاهش تولیدات کشاورزی منطفه در اراضی دیم و آبی ضروری است بحث بیمه محصولات کشاورزی در برابر پدیده هایی نظیر خشکسالی مورد توجه جدی قرار گیرد. در مورد اثرات تغییرات اقلیمی بر روی جریان سطحی منطقه باید گفت که اگرچه نتایج برگرفته از شبیهسازیها توسط مدل بیلان حاکی از تغییرات نامحسوس جریان سطحی کل در دوره ی آتی  در هر دو حوضه مورد بررسی نسبت به دوره مرجع است با این حال تغییر در پارامترهای اصلی اقلیمی نظیر بارش و دما بر روی اجزای جریان سطحی دارای تاثیرات محسوسی است به طوری که میزان جریان سطحی مستقیم که بر روی زمین جاری میگردد که این امر ارتباط مستقیم با کاهش میزان بارش ها در دوره ی آتی و همچنین افزایش متوسط دمای منطقه دارد. در مورد ذخیرهی آب زیرزمینی در منطقه نیز با توجه به کاهش محسوس بارش و همچنین کاهش رطوبت در دسترس خاک و همچنین افزایش دما که منجر به افزایش نرخ تبخیر از سطح خاک می گردد منطقه در دوره ی آتی مورد بررسی و تحت تمامی سناریوهای مورد انتشار روندی کاهشی را از خود نشان میدهد.
نتایج حاکی از شدت بیشتر خشکسالی بر اساس شاخص بارش استاندارد شده در مناطق مرکزی استان اردبیل است که دارای اقلیم غالب نیمه خشک است. همچنین در مناطقی که مقادیر بارندگی در فصل بهار افزایش می یابد، افزایش میزان بارندگی از طرفی و پر بودن سدها از طرف دیگر ریسک خطر مرتبط با وقوع سیلاب را افزایش خواهد داد. لذا لازم است تا به مدیریت منابع آب و کنترل سیلاب توجه خاصی مبذول گردد و تدابیر لازم در جهت حفظ آبخوانها و تغذیه ی آبهای زیرزمینی از طریق شیوه های احیا و تعادل بخشی آبخوان ها لحاظ گردد.