گزارش نهایی برآورد رواناب و رسوب حوزه آبخیز سد ایلام با استفاده از مدل SWAT

در این مطالعه مدل SWAT برای شبیه سازی رواناب و رسوب در حوضه سد ایلام بکار گرفته شده است. برای این منظور آمار و اطلاعات  مورد نیاز از منطقه مورد مطالعه گردآوری و مدل کالیبره و سپس اعتبار سنجی گردیده است. در ارزیابی دقت شبیه سازی مدل، از آنجا که P-factor بزرگتر از ۵۰ درصد و r_factor کمتر از ۱.۹ بدست آمد، نتایج حاصله رضایتبخش شناخته شدند. جهت انجام آنالیز حساسیت مدل از نرم افزار SUFI_۲ استفاده شد. بعد از انجام عملیات آنالیز حساسیت پارامترهای حساس به میزان رواناب منطقه شامل: ثابت جریان پایه (ALPHA_BF)، ثابت ضریب مانینگ برای جریان در کانال اصلی (CH_N۲)، فاکتور جبران جذب گیاهی (EPCO)، ضریب آبی که از سفره های کم عمق به پروفیل خاک برمی گردد (GW_REAVAP)، متوسط آب قابل استفاده (SOL_AWC)، ضریب نفوذ آبخوان (RCHRG_DP)، شماره منحنی (r_CN۲)، متوسط آب قابل استفاده (SOL_AWC)، هدایت هیدرولیکی اشباع خاک (SOL_K) شناسایی شدند. پس از انجام عملیات آنالیز حساسیت و انجام واسنجی، جهت ارزیابی مدل از ضرائب (r_FACTOR, NS, R(۲ استفاده گردید. ضرائب (R(۲ و NS قبل از واسنجی برابر با ۰.۳ و ۰.۲ بودکه با توجه به منابع موجود نشانگر شبیه سازی ضعیف مدل در منطقه می باشد. پس از انجام واسنجی این ضرائب افزایش و مقادیر آن ها به بیش از ۰.۵ رسید که این نتایج رضایتبخش می باشند و مدل قادر است رواناب را برای هردو ایستگاه هیدرومتری گل گل و ویژدرون به خوبی شبیه سازی نماید. یکی از دلایل ضعف مدل SWAT در این منطقه بدلیل فرضیات مدل در هنگام ذوب برف می باشد. که سبب می گردد در ماه هایی که بارش برف در حوضه اتفاق می افتد مدل مقدار جریان را بیشتر از مقدار مشاهده ای شبیه سازی می نماید. مدل در ماه های نوامبر و دسامبر (آبان و آذر) جریان را ضعیف شبیه سازی نموده که این امر بدلیل درنظر نگرفتن شدت بارش در مدل SWAT می باشد و در این ماه در حوضه مورد مطالعه باران هایی با شدت بالا رخ می دهد که سبب بروز سیلاب می گردد. آمار متوسط دبی ماهانه نشان داد که مقدار دبی جریان در ماه های مارس (اسفند) و آوریل (فروردین) در حوضه آبخیز بسیار بالا می باشد در حالی که مقدار بارندگی در این ماه ها نسبت به سایر ماه ها بیشتر نمی باشد و بیشترین بارش مربوط به ماه ژانویه می باشد. زیرا اکثرا بارش برف در این حوضه آبخیز در ماه ژانویه صورت می پذیرد در صورتیکه ذوب برف که سبب بالا رفتن دبی جریان می گردد به دلیل افزایش دما در ماه مارس اتفاق می افتد که موجب می گردد در این ماه دبی جریان نسبت به سایر ماه ها بیشتر باشد. نکته قابل توجه دیگر این است که حداکثر دبی مربوط به ماه های نوامبر (آبان) و دسامبر (آذر) می باشد که مقدار آن نسبت به سایر ماه ها خیلی بالاتر می باشد زیرا در این ماه ها در حوضه آبخیز سد ایلام بارش های با شدت بالا رخ می دهد که این بارش های سیل آسا فرصت نفوذ در حوضه را نیافته و اکثرا به رواناب تبدیل می گردند و سبب افزایش قابل توجهی در مقدار دبی در این ماه ها می گردند.