تجزیه علیت متوالی صفات موثر بر عملکرد سرشاخه و درصد اسانس کافوری (Camphorosma monspeliaca L.)

به منظور بررسی رابطه علت و معلولی صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و برخی عناصر گیاه دارویی کافوری (Camphorosma monspeliaca L.) در رویشگاه طبیعی، این تحقیق اجرا گردید. در این تحقیق گیاه کافوری از رویشگاه طبیعی در مرحله گلدهی کامل، با استفاده از ۹ پلات نمونه برداری گردید. صفات مورفولوژیک از قبیل ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، قطر بزرگ و کوچک تاج پوشش، عملکرد سرشاخه کل و سرشاخه گلدار ۲۰ تا ۴۰ گیاه اندازه گیری شد. کلروفیل، قندهای محلول، پرولین، سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، کلر و آهن گیاهان هر پلات مختلف اندازه گیری شد. صفات موثر بر عملکرد سرشاخه و درصد اسانس از طریق همبستگی ساده صفات، تجزیه فاکتور، تجزیه گام به گام و تجزیه علیت مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از همبستگی صفات نشان داد که سرشاخه کل با؛ تعداد پنجه (**۹۶/۰ =r)، قطر تاج پوشش ۱ (**۸۴/۰ =r)، قطر تاج پوشش ۲ (**۸۶/۰ =r)، سرشاخه گلدار (**۷۹/۰ =r)، کلروفیل کل ۱ (*۷۷/۰ =r)، کلروفیل b (*۶۷/۰ =r) و آهن (**۸۴/۰ =r) همبستگی مثبت معنی دار داشت. سرشاخه کل با قندهای محلول (**۸۰/۰- =r)، پرولین (**۸۸/۰- =r)، کلسیم (*۷۰/۰- =r) و کلر (**۹۴/۰- =r) همبستگی منفی معنی دار نشان داد. عملکرد سرشاخه گلدار با تعداد پنجه، قطر تاج پوشش ۱ و ۲، درصد اسانس، کلروفیل کل ۱ و آهن همبستگی مثبت معنی دار داشت. درصد اسانس با تعداد پنجه (**۷۹/۰ =r)، قطر تاج پوشش ۱ (*۷۹/۰ =r) و ۲ (**۸۳/۰ =r)، عملکرد سرشاخه کل (*۷۶/۰ =r) و گلدار (**۸۴/۰ =r) و آهن (**۸۶/۰ =r) همبستگی مثبت معنی دار نشان داد. نتایج حاصل از تجزیه فاکتورها نشان داد که شاخص اول با مولفه های تعداد پنجه، قطر تاج پوشش ۱ و ۲، عملکرد اندام هوایی و سرشاخه گلدار، درصد اسانس و مقدار آهن موجود در پیکره رویشی، بیش از ۵۵% تغییرات کل را توجیه نمودند. نتایج حاصل از تجزیه گام به گام صفات بر درصد اسانس به عنوان متغیر وابسته نشان داد که دو صفت آهن و عملکرد سرشاخه گلدار با ضریب تبیین ۸۰۴۸/۰ وارد معادله شدند. نتایج حاصل از تجزیه علیت نشان داد که آهن بیشترین اثر مستقیم و مثبت را بر درصد اسانس داشت. نتایج حاصل از تجزیه گام به گام صفات بر عملکرد سرشاخه کل به عنوان متغیر وابسته نشان داد که تعداد پنجه و ارتفاع گیاه وارد معادله شدند. نتایج حاصل از تجزیه علیت نشان داد که تعداد پنجه بیشترین اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد سرشاخه داشت.

کلیدواژه ها:

کافوری (Camphorosma monspeliaca L.) ، عناصر ، همبستگی ، تجزیه علیت