بررسی اثر کیتوزان و نانوکیتوزان بر خصوصیات زراعی و اسیدهای چرب امگا ۳، ۶ و ۹ در برخی ارقام گیاه دارویی (Nigella sativa L.) تحت تنش خشکی

چکیده تنش آبی یکی از عوامل محدود کننده رشد گیاهان می­باشد. به منظور بررسی اثر کیتوزان و نانوکیتوزان بر گیاه سیاهدانه (Nigella sativa L.)تحت تنش خشکی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک در سال ۱۳۹۵ اجرا گردید. کرت اصلی شامل محلول­پاشی با کیتوزان، نانوکیتوزان و شاهد و کرت فرعی شامل ارقام اراک، آذربایجان، سمیرم، یاسوج و تربت­حیدریه بود. از ابتدای کاشت تا مرحله گلدهی آبیاری منظم وسپس آبیاری قطع و اقدام به محلول­پاشی شد. بعد از ظهور ۸۰ درصد گلچه در مزرعه نمونه­برداری از کرتها انجام و صفات تعداد شاخه­های فرعی، تعداد کپسول در گیاه، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و درصد روغن مورد ارزیابی قرار گرفت. درصد روغن و درصد اسیدهای چرب با استفاده از روش کروماتوگرافی گازی اندازه گیری شد. نتایج آزمایش نشان داد که اعمال تنش خشکی اجزاء عملکرد سیاهدانه را کاهش داد ولی سبب ارتقاء فاکتورهای کیفی همچون درصد روغن و برخی از اسیدهای چرب شد.بیشترین درصد روغن دانه در رقم آذربایجان (۷۶/۲۸ درصد) و کمترین در رقم سمیرم (۳۹/۲۶ درصد) مشاهده گردید.رقم یاسوج را میتوان به واسطه داشتن مقادیر بالای تعداد کپسول، وزن هزار دانه و وزن در متر مربع به عنوان رقم متحمل به تنش خشکی در نظر گرفت. تاثیر نانو­کیتوزان در تعدیل اثرات ناشی از تنش بهتر از کیتوزان بود. ارقام آذربایجان و سمیرم بیشترین مقدار اولئیک­اسید (امگا۹)، رقم یاسوج بیشترین مقدار لینولئیک اسید (امگا۶) و ارقام تربت حیدریه و اراک بیشترین مقدار لینولنیک اسید (امگا۳) را به خود اختصاص دادند.

کلیدواژه ها:

اسید چرب ، تنش ، سیاهدانه ، کیتوزان ، نانوکیتوزان