بررسی عوامل انسانی و موقعیت زمانی و مکانی موثر بر وقوع حوادث شغلی در صنعت ماهیگیری در ایران (۱۳۹۰-۱۳۸۶)

ماهیگیری تجاری در تمام جهان صورت می گیرد و در آن نرخ بالای حوادث منجر به فوت و آسیب های شدید شغلی غیر فوتی رخ می دهد. هدف از این مطالعه، بررسی حوادث رخ داده در صنعت ماهیگیری می باشد. این مطالعه توصیفی- مقطعی بوده و با استفاده از اطلاعات ثبت شده حوادث شغلی در پایگاه داده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی صورت گرفته است. جامعه آماری، ۱۰۷۶ حادثه شغلی رخ داده طی سال های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۰ در صنعت ماهیگیری بوده، برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و جهت تعیین رابطه بین عوامل مختلف از آزمون کای دو استفاده شد. می توان با استفاده از بررسی های بیشتر، فرهنگ سازی، آموزش کارگران و تشویق آنها به مشارکت در برنامه های ایمنی و استفاده از وسایل حفاظت فردی تا حدودی از وقوع حوادث کاست. در این تحقیق وضعیت صید و ذخایر کیلکای معمولی طی سالهای ۹۰-۱۳۷۵ مورد ارزیابی کمی و کیفی قرار گرفته و امکان بازسازی ذخایر این ماهی در دریای خزر بررسی شد. نتایج نشان می دهد صید این ما هی که در سالهای ۱۳۷۹ الی ۱۳۸۲ بین ۵۰۰۰ تا ۹۰۰۰ تن در نوسان بود از سال ۱۳۸۳ افزایش یافته و پس از آن تا سال ۱۳۹۰ بین ۱۴۰۰۰ تا ۲۷۰۰۰ تن متغیر بوده است. میزان صید در واحد تلاش که در سالهای ۱۳۷۵ الی ۱۳۸۹ بین ۴/۳- ۰۷/۰ تن بازاء هر شناور در شب در نوسان بود به ۷/۲ تن در سال ۱۳۹۰کاهش یافت. میزان زیتوده کل که در سالهای ۱۳۷۵ الی ۱۳۸۸ بین ۹۷۰۰۰- ۱۶۵۸۰ تن برآورد شده بود پس از کاهش شدید به ۵۱۲۸۰ تن در سال ۱۳۹۰ رسید. میزان زیتوده مولدین نیز در سالهای ۱۳۷۵ الی ۱۳۸۸ بین ۳۸۹۳۲- ۷۵۱۳ تن بوده ولی درسال ۱۳۹۰ به ۲۸۶۰۹ تن کاهش یافت .در ترکب سنی صید ابتدا ماهیان کلاس سنی +۲ تا +۴ سال غالب بودند اما از سال ۱۳۸۰ به بعد با غالب شدن ماهیان +۳ و +۴ ساله در صید ، ماهیان جوان +۱ ساله و مسن +۶ ساله نیز کمتر از ۱ در صد صید را تشکیل می دادند. با محدودیت دامنه سنی و ادامه روند آن ممکن است در سالهای آتی آسیب جدی به ذخایر این گونه وارد گردد. عمده مصدومان کمتر از ۳۵ سال (۴۷/۴۶%)، دارای تحصیلات ابتدایی و راهنمایی (۵۸/۶۴%) و متاهل (۸۴/۷۵%) هستند. بعلاوه بیشتر حوادث در فصل تابستان (۲۳/۲۷%)، بین ساعت ۸ الی ۱۲ (۷۸/۳۱%) و بین افراد دارای سابقه کمتر از یک سال (۸۹/۴۴%) و در سواحل جنوبی کشور (۱/۴۶%) رخ د اده اند. رابطه بین عوامل مختلف با استفاده از آزمون کای دو بررسی شد. وضعیت تاهل و ساعت وقوع حادثه رابطه معنی داری با وقوع حادثه نداشتند اما گروه سنی حادثه دیدگان، تحصیلات و سابقه کار آنها، موقعیت جغرافیایی و نیز فصل وقوع حادثه با وقوع حادثه رابطه معنی داری داشتند. در تمام برنامه های کنترل حادثه، به ویژه حوادث شغلی، شناسایی گروه های در ریسک و عوامل موثر بر وقوع حادثه بسیار کلیدی و مهم است.

کلیدواژه ها:

Occupational accidents ، Iran ، Fishery. ، حوادث شغلی ، ایران ، ماهیگیری