بررسی توان تولید بر اساس تنوع و فراوانی کفزیان در رودخانه شمرود سیاهکل

حشرات بیشترین سهم را از نظر تعداد در بین بی مهرگان رودخانه ها دارا هستند و بقیه گروهها از اهمیت کمتری برخوردارند. آنها در زنجیره غذایی رودخانه ها بعنوان مصرف کنندگان اولیه از تولیدات گیاهی نظیر جلبک ها، دیاتومه ها، خزه ها و اجزای پوسیده برگها استفاده می کنند. رودخانه شمرود سیاهکل از ارتفاعات دیلمان سرچشمه می گیرد و در طول مسیر خود تعدادی از رودهای فرعی به آن پیوسته و بدین ترتیب بر حجم آب آن افزوده می شود. بمنظور شناسایی موجودات آبزی این رودخانه در ۳۰ کیلومتر از طول آن بفواصل هر ۵ کیلومتر یک ایستگاه تعیین و با استفاده از قاب توری (Suber sampler) ۴۰*۴۰ سانتیمتری طی یک سال (آبان ۱۳۷۴ تا مهر ۱۳۷۵) نمونه برداری انجام گردید. در این مطالعات ۸ جنس یک روزه از (Ephemeroptera) با بیشترین تنوع زیستی، دو جنس بهاره از (Plecoptera)، چهار جنس از سوسکها (Coleoptera) به شکل لارو و بالغ، پنج جنس از بال موداران (Trichoptera) بصورت لارو و شفیره، شش جنس دوبالان (Diptera) به شکل لارو و شفیره با بیشترین فراوانی، همچنین نمونه هائی از Oligochaeta، Hydracarina و Turbelaria شناسایی شدند. فراوانی جنس های مختلف کفزیان در ایستگاه های کوهستانی تقریبا مشابه یکدیگر بوده و تنوع جنس ها نیز بیشتر بود اما در ایستگاه های پائین دست (شیب کمتر) فراوانی بعضی خانواده ها و جنس ها همچون Chironomidae و Hydropsyche sp. افزایش و تنوع جنس ها نیز کمتر می گردید. طبق محاسباتی که با روش شاخص زیستی بی مهرگان و میانگین سالیانه فراوانی (۱/۲۶) انجام شد، قابلیت تولید این رودخانه ۳۴۸ کیلوگرم در هکتار می باشد و میانگین کل زی توده ایستگاه ها ۱۵/۴ گرم در مترمربع بدست آمد. مطالعات نشان می دهد که ایستگاه های ۱، ۲ و ۳ با وضعیت زیستی ۴۵/۱، ۴۶/۱، ۴۸/۱ در طبقه یک کیفی آب و ایستگاه های ۴، ۵ و ۶ با وضعیت زیستی ۵۳/۱، ۵۳/۱، ۵۵/۱ در طبقه دو کیفی آبی جای می گیرند. در طول مسیر مطالعاتی رودخانه، وضعیت زیستی آن برابر با ۵/۱ محاسبه شد که معادل طبقه الیگوساپروبی است و رده بندی کیفی آب آن یک می باشد. این رودخانه را می توان به دو ناحیه ماهیان بلند باله (Grayling zone) و ماهیان سس (Barbel zone) تقسیم بندی نمود.

کلیدواژه ها:

توان تولید ، تنوع و فراوانی کفزیان ، شمرود ، گیلان