اثرات اجرای طرح سد "فینسک"

در این تحقیق پس از شناسایی آبراهه های اصلی و فرعی سد "شهید رجایی"؛ در شهریور ماه ۱۳۹۹ ، میزان متوسط دبیلحظه ای آنها با استفاده از روش حجمی تعیین گردید. محاسبات متوسط دبی نیز براساس اطلاعات ایستگاه های هیدرومتریدر انتهای رودخانه های اصلی "شیرین رود"، "اشک"، "اسپه رو (سفید رود)" و انتهای آبراهه اصلی "اسپه رو" و آبراهه فرعی"کاورد" به انجام رسید. همچنین تشریح پارسل عرصه های منابع طبیعی رودخانه "اسپه رو (سفید رود)" صورت گرفت وپرس و جو از اهالی محترم روستاهای این مسیر انجام پذیرفت. نتایج این تحقیق نشان داد، سرشاخه اصلی "اسپه رو"، بهتنهایی ۵۴ درصد ( ۵۳,۹۴ درصد) آب رودخانه "اسپه رو (سفید رود)" را شامل می گردد. براساس اظهارات کشاورزان بومی،سرشاخه اصلی "اسپه رو" و آبراهه فرعی "کاورد" حدود ۵۰ درصد آب "اسپه رو (سفید رود)" را دربرمی گیرد. البته مطابقاطلاعات ۱۶ ساله و ۲۹ ساله ایستگاه های هیدرومتری؛ سرشاخه اصلی "اسپه رو" در فینسک و آبراهه فرعی "کاورد"، درطول ماه های زراعی از ۲۰ درصد ( ۱۸,۹۲ درصد) تا ۲۵ درصد ( ۲۵,۹۷ درصد) آب رودخانه "اسپهرو (سفید رود)" را تامینمی کنند. بی شک دستیابی به اطلاعات دقیق تر نیازمند جمع آوری اطلاعات از کلیه آبراهه های اصلی و فرعی توسط یکسازمان آب منطقه ای و یا یک گروه تحقیقاتی است. براساس اطلاعات ۱۶ ساله مشترک، رودخانه های "اسپه رو (سفید رود)"،"اشک" و "شیرین رود" به ترتیب ۴۷,۵۱ درصد، ۲۹,۹۷ درصد و ۲۲,۵۲ درصد آب سد "شهید رجایی" را تامین می کنند.همچنین مطابق اطلاعات ۲۹ ساله شرکت آب منطقه ای سمنان در ایستگاه "فینسک" با احتساب حق آبه مناطق پایین دست،احداث سد جدید حدود ۱۰ درصد ( ۹,۴۰ درصد) و در حالت بدون احتساب حق آبه، برابر با ۱۱,۳۸ درصد حجم مخزن سد"شهید رجایی" را شامل میگردد. البته در ۲۲ دوره آبگیری مخزن ۱۶۲ میلیون مترمکعبی سد "شهید رجایی"؛ برای ۳۶,۳۶درصد از سالها، مخزن سد پر نگردید ( ۸ دوره). از همین رو میتوان احتمال داد با توجه به حذف ۴۱,۶۸ درصد سطح کلحوضه آبریز رودخانه "اسپهرو (سفید رود)" و وجود چشمه های پرآب و یخبندان های دائمی در آن منطقه، تاثیر منفی احداثسد "فینسک" در ماه های پرمصرف زراعی و برای یک سوم از سال های پیشرو به دو برابر رسیده، موجب کاهش ۲۰ تا ۲۵درصدی آب مخزن سد "شهید رجایی" گردد . در مجموع تاثیرات کوتاه مدت احداث سد "فینسک"؛ تخریب فیزیکیحوضه های آبریز بالادست، نابودی بخشی از توده های جنگلی، کاهش قابل توجه منابع آب برای شرب و فعالیت های کشاورزی۲۵ روستا در امتداد و اطراف رودخانه "اسپه رو (سفید رود)" و کاهش آب مخزن سد "شهید رجایی" تا حداکثر ۲۰ تا ۲۵درصد است. تاثیر کاهش آب در میان مدت و بلندمدت نیز موجب افزایش استفاده از چاه ها، بالارفتن عمق سفره آب زیرزمینی،تغییر الگوی کشت از زراعت آبی به زراعت دیم (گندم و جو)، افزایش فعالیت های دامداری سنتی، افزایش قاچاق چوب وتخریب هزاران هکتار عرصه های جنگلی و مناطق حفاظت شده در دو سوی این رودخانه شده که به تبع خود کاهش میزانآب رودخانه "اسپه رو (سفید رود)" را به بیشتر از ۵۰ درصد خواهد رساند. رودخانه "اسپه رو (سفید رود)"، تامین کنندهحدود ۴۷ درصد ( ۴۷,۵۱ درصد) آب سد "شهید رجایی" است. از همین رو احداث سد "فینسک"، کاهش تخصیص آب سد"شهید رجایی" را برای ده ها هزار هکتار از اراضی کشاورزی و باغی مناطق پایین دست سد فرآهم می آورد. نتایج کاهش آب؛موجب افزایش استفاده از چاه ها، بالارفتن عمق سفره آب زیرزمینی، تغییر الگوی کشت و تخریب شرایط زیست محیطی درکل حوضه "تجن" است.

کلیدواژه ها:

مازندران ، سمنان ، دبی لحظه ای ، دبی متوسط ، حوضه آبریز ، مناطق حفاظت شده ، اسپه رو (سفید رود)