ریاضیات فضا و تجلی وحدت در مسکن بومی قاجار اصفهان

توحید به عنوان بنیادیترین اصل اعتقادی دین اسلام؛ بیانگر اعتقاد انسان به وحدت هستی است . از نگاه هنرمند قدسی؛ آنچه دارای هستی است باید به نحوی مبدا سرمدی خود را جلوه گر سازد. معماری نیز از این قاعده مستثنی نبوده و یکی از ابعاد کیفیت فضایی در آن، شاخص وحدت و کثرت است. وحدت زمانی که به زبان معماری درمی آید در مفاهیمی چون مرکزیت، کانون گرایی، قرینه سازی، محوربندی، تناسب و هماهنگی متجلی میگردد؛ که نمود بارز آن در سازمان فضایی خانه های ایرانی مشهود است. مفاهیمی که با نگاهی جامع نگر در قالب ریاضیات فضا میتوان با کشف آن در فضای قدسی و تسری آن به فضای معماری معاصر، سنت گذشته را در زمان حال به فعلیت درآورد و میراثی ارزشمند برای آینده خلق نمودرویکرد. پژوهش کمی است و با راهبرد ترکیبی توصیفی- تحلیلی در نمونه های موردی و استدلال منطقی با استفاده از تکنیک نحو فضا به تحلیل نظام فضایی (تعریف فضا، ترکیب و تمایز) و نسبت میان توده و فضا در مسکن بومی قاجار اصفهان میپردازد. یافته های پژوهش نشان میدهد معماری ایرانی- اسلامی به عنوان جلوه گاه تحقق امر قدسی در سازمان فضایی؛ از طریق توازن در نسبتهای عددی و ارتباطات فضا، اصل وحدت و کثرت را در سازمان فضایی متجلی نموده است و از این میان فضای تهی حیاط نقش بسیار مهمی در همپیوندی دیگر فضاها ایفا می نماید و از تفاوت معناداری در ارزشهای انتخاب و کنترل نسبت به دیگر فضاها برخوردار است.

کلیدواژه ها:

وحدت و کثرت ، سازمان فضایی ، نحو فضا ، توده و فضا