بررسی شاخصهای ارزیابی عملکرد و تعیین عمق بهینه آبیاری دو رقم پنبه تحت شوری های مختلف آب آبیاری

این تحقیق به شکل، کرتهای خرد شده بصورت فاکتوریل و در قالب بلوک های کامل تصادفی در اردیبهشت ماه ۱۳۸۹ به مرحله اجرا در آمده و در آن سطوح مختلف شوری (۲/۲، ۵/۵ و ۳/۸ دسی زیمنس بر متر)، به عنوان کرتهای اصلی و دو رقم پنبه (ورامین و خرداد) و چهار سطح عمق آب آبیاری (معادل ۵۰ ، ۷۵ ، ۱۰۰ و ۱۲۵ درصد عمق آب مورد نیاز گیاه) به صورت فاکتوریل، به عنوان کرتهای فرعی در سه تکرار در نظر گرفته شدند. جهت بررسی اثرات جداگانه و توام شوری و کم آبی بر عملکرد ارقام پنبه از شاخصهای تولید نهایی۶ (MP)، نسبت نهایی نرخ جایگزینی فنی۷ (MRTS) و نیز ارزش تولید نهایی ۸(VMP) نسبت به دو عامل کمیت و کیفیت آب آبیاری استفاده گردید. همچنین جهت تحلیل اقتصادی، مقادیر عمق بهینه آبیاری در شرایط محدودیت آب و عمق کامل آبیاری برای دو رقم پنبه تعیین شد. مقایسه ارقام شاخص تولید نهایی پنبه نسبت به عمق آب آبیاری (MPI) نشان می دهدکه در شرایط کم آبیاری، به ازای افزایش هر سانتی متر عمق آب آبیاری بکار برده شده، پنبه خرداد از عملکرد کمتری نسبت به پنبه ورامین برخوردار است، در حالی که در شرایط پر آبیاری، به ازای افزایش هر سانتی متر عمق آب آبیاری کاهش عملکرد بیشتری دارد. علاوه بر این، شاخص تولید نهایی پنبه نسبت به شوری آب آبیاری(MPECw) بیان می کند، در شوری ۳۳/۵ دسی زیمنس بر متر، با افزایش یک واحد شوری آب آبیاری متوسط عملکرد پنبه ورامین ۸/۳۱ و عملکرد پنبه خرداد ۵/۷۶ کیلوگرم در هکتار کاهش می یابد. نسبت نهایی نرخ جایگزینی فنی، نیز نشان می دهد برای اینکه عملکرد با افزایش یک واحد شوری آب آبیاری تغییر نکند ، باید عمق آب آبیاری، برای ارقام پنبه ورامین و خرداد به ترتیب ۶۸/۱ و ۸۵/۳ سانتی متر افزایش یابد. این مسئله بیانگر مصرف آب بیشتر توسط پنبه خرداد نسبت به پنبه ورامین، در شرایط شوری یکسان است. نتایج همچنین نشان دادند، با افزایش شوری آب آبیاری برای هر دو رقم پنبه عمق بهینه افزایش می یابد. ضمنا در کلیه سطوح شوری، مقادیر عمق بهینه آب آبیاری برای پنبه خرداد بزرگتر از پنبه ورامین است. به عبارت دیگر پنبه ورامین در عمق آبیاری کمتر به عمق بهینه خود رسیده است.

کلیدواژه ها:

ارزیابی عملکرد ، پنبه ، شوری ، کم آبیاری