ارزیابی نتایج نرخ فرونشست زمین ناشی از برداشت بی رویه آب های زیرزمینی در دشت قزوین

افزایش تمایل به شهرنشینی و توسعه مناطق کشاورزی و کاهش میزان بارندگی، نیاز به بهره برداری از آب های زیرزمینی در مناطق خشک و نیمه خشک ایران را افزایش داده است. برداشت بیش از حد آب های زیرزمینی با حفر چاه های عمیق یا کنترل و انتقال منابع آب در نتیجه احداث سد و تونل های انتقال آب بین حوضه ای باعث رخداد فرونشست گسترده در اکثر دشت های ایران ایران شده است. در این مقاله، با استفاده از نتایج مطالعات پیشین، وضعیت فرونشست دشت قزوین ناشی از برداشت بی رویه منابع آب زیرزمینی مورد ارزیابی قرار می گیرد. به این منظور نرخ فرونشست بدست آمده در بازه های زمانی متفاوت (از مطالعات مختلف) بررسی و مورد مقایسه قرار گرفته است. مطابق بررسی های صورت گرفته با تصاویر ماهواره ای (InSAR) و همچنین تحلیل های عددی، بطور میانگین مقادیر نرخ فرونشست از ۵/۲۷ تا ۷/۸۶ میلیمتر در سال متغیر بوده اند و در طی ۱۰ سال آتی مقادیر فرونشست در بخش های مختلف دشت قزوین بین ۸/۴۰ تا ۱۰۰ میلیمتر در سال متغیر خواهند بود. جهت کنترل فرونشست زمین در دشت قزوین باید ضمن ایجاد محدودیت در مقدار پمپاژ منابع آب زیرزمینی و تغییر الگوی کشت، نسبت به توسعه آبخیزداری و تقویت سفره آب زیرزمینی با استفاده از زه آب های کشاورزی و فاضلاب های تصفیه شده اقدام نمود تا از افت بیشتر سطح آب زیرزمینی و فرونشست جلوگیری شود.

کلیدواژه ها:

فرونشست ، آب زیرزمینی ، برداشت بی رویه ، InSAR