ارزیابی جمعیت های اسفناج ایران از دیدگاه مطالعه همزمان صفات مورفولوژیک، شاخص های فتوسنتزی و انباشت اکسالات

اسفناج به سبب داشتن ارزش غذایی و اقتصادی بالا، همواره مورد توجه اصلاحگران بوده است. در این پژوهش تعداد ۴۰ جمعیت متعلق به ۳ گونه Spinacia oleracea، S. turkestanica و S. tetrandra از سراسر ایران، به علاوه یک جمعیت از کشور افغانستان و نیز دو رقم اصلاح شده Viroflay و Baby spinach ، ژرم­پلاسم مورد مطالعه را تشکیل دادند. در راستای انجام این آزمایش، تعداد ۳۳ صفت در سه گروه مورفولوژیک، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد ساختار ژنتیکی ژرم پلاسم حاضر دارای تنوع مناسبی برای صفات مورد بررسی بود. میانگین ضریب تغییرات صفات مورد مطالعه ۸/۲۹ درصد بدست آمد. تجمع اکسالات در بین جمعیت­های مورد مطالعه دارای تفاوت معنی­داری بود. کمترین میانگین انباشت اکسالات ۶۸۲ میلی گرم در ۱۰۰ گرم وزن تر در جمعیت کرج از گونه اهلی S.oleracea و بیشترین مقدار ۲۹۰۲ میلی گرم در ۱۰۰ گرم وزن تر در جمعیت بزنگان از گونه وحشی S. turkestanica مشاهده شد. نتایج آنالیز خوشه­ای، جمعیت­های دو گونه وحشی را در یک گروه مشترک و جدا از بقیه قرار داد. ضرایب همبستگی صفات مورد بررسی از ۸۳/۰- تا ۹۹/۰ متغیر بود. در مجموع ۱/۴۳ درصد از تمام روابط متقابل بین ۳۳ صفت موجود دارای همبستگی معنی دار در سطح ۱ یا ۵ درصد بود. نتایج همبستگی نشان داد که گیاه با شاخص کارایی بیشتر، از ماندگاری پس از برداشت بیشتری نیز برخوردار بود. همچنین از میان تمام صفات تنها صفت تاول دار بودن سطح برگ دارای همبستگی منفی و معنی­دار با صفت  انباشت اکسالات بود.

کلیدواژه ها:

آنالیز کلاستر ، ژرم پلاسم ، شاخص کارایی ، کلروفیل فلورسانس ، همبستگی صفات